واحد نراق
پایان نامه جهت دریافت درجه کارشناسی ارشد «M.A»
رشته :
مدیریت بازرگانی (گرایش بازرگانی داخلی)
عنوان:
بررسی تأثیر هوش هیجانی بر عملکرد کارکنان شرکت نگین گلفام نقش جهان بر اساس مدل گلمن
بهمن 1391
تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :
(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)
فهرست مطالب
عنوان صفحه
چکیده 1
مقدمه. 2
فصل اول: کلیات تحقیق
1-1 مقدمه. 4
1-2 بیان مساله. 4
1-3 اهمیت و ضرورت پژوهش 6
1-4 اهداف پژوهش 7
1-5 فرضیات پژوهش 8
1-6 قلمرو پژوهش 8
1-7 تعاریف مفهومی و عملیاتی 9
1-8 خلاصه. 14
فصل دوم: ادبیات تحقیق
2-1 مقدمه. 16
2-2 عملکرد سازمانی 16
2-3 هوش. 18
2-4 هیجان. 19
2-5 هوش هیجانی 21
2-5-1 پیشینه تاریخی موضوع. 23
2-5-2 تعاریف هوش هیجانی 25
2-5-3 نظرات مطرح شده در مورد هوش هیجانی 27
2-5-3-1 مفاهیم اساسی هوش هیجانی از دیدگاه مایر و سالووی 28
2-5-3-2 مفاهیم هوش اجتماعی و هیجانی از دیدگاه بار-اُن. 29
2-5-3-3 مفاهیم هوش هیجانی از دیدگاه وزینگر. 31
2-6 مفاهیم اساسی هوش هیجانی از دیدگاه گلمن 35
2-7 اهمیت و نقش هوش هیجانی 45
2-8 هوش هیجانی و موفقیت شغلی 47
2-9 هوش عقلی و هوش هیجانی 49
2-10 به حداکثر رساندن هوش هیجانی گروه 51
2-11 صلاحیت هیجانی 52
2-12 برداشت های نادرست. 55
2-13 پیشینه پژوهشی 56
2-13-1 پژوهشهای داخلی 56
2-13-2 پژوهش های خارجی 58
2-14 خلاصه. 61
فصل سوم:روش تحقیق
3-1 مقدمه. 63
3-2 روش پژوهش 63
3-3 مدل تحقیق 64
3-4 متغیرهای تحقیق 64
3-5 جامعه و نمونه آماری 65
3-6 روش و ابزار گردآوری اطلاعات. 66
3-7 روایی و پایایی پرسشنامه. 70
3-8 روشهای تجزیه و تحلیل داده ها 72
3-9 خلاصه. 75
فصل چهارم:تجزیه و تحلیل داده ها
4-1 مقدمه. 77
4-2 توصیف آماری ویژگی های جمعیت شناختی جامعه. 77
4-3 تجزیه و تحلیل توصیفی سوال های پژوهش(وضعیت موجود) 81
4-4 تجزیه و تحلیل توصیفی متغیرهای تحقیق 83
4-5 تجزیه و تحلیل داده ها 84
4-5-1 آزمون نرمال بودن توزیع داده ها 85
4-5-2 آزمون فرضیات تحقیق بر اساس نتایج آزمون میانگین جامعه. 86
4-5-3 رتبه بندی متغیر ها 90
4-5-4 آزمون تحلیل واریانس متغیرها 92
4-6 خلاصه. 95
فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات
5-1 مقدمه. 97
5-2 شرح پژوهش 97
5-3 تحلیل یافته های توصیفی 98
5-4 تحلیل یافته های استنباطی(آزمون فرضیه ها) 98
5-5 محدودیت های تحقیق 100
5-6 پیشنهادهای پژوهشگر. 101
5-6-1 پیشنهادهای مبتنی بر یافته‌های پژوهش 101
5-6-2 پیشنهادهای برای سایر پژوهشگران در تحقیقات آتی 104
5-7 خلاصه. 105
پیوست. 106
منابع فارسی 128
منابع لاتین 131
چکیده انگلیسی 133
فهرست اشکال
عنوان صفحه
شکل 3-1: چارچوب مفهومی پژوهش 64
فهرست جداول
عنوان صفحه
جدول شماره 3-1: پرسش های مربوط به بُعد خودآگاهی 67
جدول شماره 3-2: پرسش های مربوط به بُعد مدیریت هیجانات(خودکنترلی). 68
جدول شماره 3-3: پرسش های مربوط به بُعد مدیریت عواطف(خود انگیزشی) 68
جدول شماره 3-4: پرسش های مربوط به بُعد همدلی(هوشیاری اجتماعی) 69
جدول شماره 3-5: پرسش های مربوط به بُعد ارتباطات اجتماعی(مهارتهای اجتماعی). 69
جدول 3-6:طیف لیکرت 70
جدول 3-7: سؤالات پرسشنامه و فرضیه های مرتبط 72
جدول4-1: توزیع فراوانی سن پاسخ دهندگان. 77
جدول4-2: توزیع فراوانی جنسیت. 78
جدول4-3: توزیع فراوانی تحصیلات پاسخ دهندگان 79
جدول4-4: توزیع فراوانی سابقه کاری پاسخ دهندگان 80
جدول 4-5: بررسی توصیفی سوال ها 82
جدول 4-6: آمار توصیفی متغیر های مورد مطالعه 84
جدول4-7: آزمون کولموگروف-اسمیرنوف. 85
جدول 4-8: آزمون tتک نمونه ای مربوط به فرضیه اصلی. 86
جدول 4-9: آزمون tتک نمونه ای مربوط به فرضیه اول 87
جدول 4-10: آزمون tتک نمونه ای مربوط به فرضیه دوم 88
جدول 4-11: آزمون t تک نمونه ای مربوط به فرضیه سوم. 89
جدول 4-12: آزمون t تک نمونه ای مربوط به فرضیه چهارم. 90
جدول (4-13): آزمون tتک نمونه ای مربوط به فرضیه پنجم 90
جدول4-14: نتایج آزمون فریدمن 91
جدول4-15: آزمون فریدمن و میانگین رتبه عوامل. 91
جدول4-16: نتایج آزمون تحلیل واریانس بر اساس تحصیلات 93
جدول4-17: نتایج آزمون تحلیل واریانس بر اساس سابقه کار 94
جدول 5-1: نتایج آزمون فریدمن. 100
فهرست نمودار
عنوان صفحه
نمودار 4-1 توزیع فراوانی سن پاسخ دهندگان 78
نمودار 4-2 توزیع فراوانی جنسیت پاسخ دهندگان. 79
نمودار 4-3 توزیع فراوانی تحصیلات پاسخ دهندگان. 80
نمودار 4-4 توزیع فراوانی سابقه خدمت پاسخ دهندگان 81
چکیده
عملکرد نیروی انسانی در هر سازمانی، یکی از مهمترین عوامل رسیدن به اهداف بلندمدت آن سازمان به شمار میآید. لذا یافتن راهی برای بهبود عملکرد کارکنان، از اهداف اصلی مدیران میباشد. یکی از عواملی که میتواند به سازمانها در جهت دستیابی به این اهداف کمک نماید، هوش هیجانی است. هوش هیجانی یک مهارت اجتماعی است و شامل درک احساسات خود برای تصمیمگیری مناسب در زندگی و توانایی کنترل حالتهای اضطراب آور و کنترل واکنشهاست. از نظر گلمن مؤلفههای هوش هیجانی عبارتند از: خودآگاهی، خودکنترلی، مدیریت عواطف، همدلی و ارتباطات اجتماعی.
پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر هوش هیجانی بر عملکرد کارکنان شرکت نگین گلفام نقش جهان بر اساس مدل گلمن انجام گرفته است. جامعه آماری این پژوهش را کلیه کارکنان و مدیران شرکت نگین گلفام نقش جهان تشکیل میدهند. این پژوهش از نوع پژوهشهای توصیفی-پیمایشی است. حجم نمونه با توجه به زیر 50 نفر بودن جامعه آماری، با جامعه آماری برابر است. روش گردآوری مباحث نظری آن کتابخانهای است. دادههای مربوط به هوش هیجانی کارکنان از پرسشنامه استاندارد در این زمینه جمعآوری شده است. در این پژوهش از آزمونهای فریدمن، تحلیل واریانس و میانگین جامعه جهت بررسی فرضیهها استفاده گردیده است.
نتایج حاصل از پژوهش، حاکی از آن است که هوش هیجانی به طور کلی بر عملکرد کارکنان سازمان تاثیر دارد و برای بهبود عملکرد کارکنان سازمان باید تمامی ابعاد هوش هیجانی را در کارکنان بهبود بخشید.
کلید واژه‌ها: هوش، هوش هیجانی، عملکرد.
مقدمه
از آنجا که عملکرد نیروی انسانی مهمترین منبع کسب مزیت رقابتی در هر سازمانی به شمار میآید، لذا یافتن راهی برای بهبود عملکرد افراد، یکی از وظایف اصلی مدیران ارشد سازمانها میباشد. همچنین میدانیم از مهمترین اهداف سازمانها افزایش اثربخشی، کارآیی و بهرهوری است. دراین راستا از جمله استراتژیهایی که در دنیای متلاطم و رقابتی امروز میتواند به سازمانها در جهت دستیابی به این اهداف کمک کند، بالا بردن هوش هیجانی کارکنان سازمان است.
هوش هیجانی یکی از مباحثی است که در روانشناسی مطرح است و این مفهوم در موسسات، سازمانها و مراکز صنعتی و بهخصوص در مصاحبههای استخدامی کاربرد فراوانی دارد. این نوع هوش از جمله عوامل بسیار مهم در موفقیت فردی محسوب میشود و بر فرایند فکر، قضاوت، کنش و واکنش افراد تأثیر بسزایی دارد.(گلمن[1], 1382)
به عبارت دیگر، هوش هیجانی به فرد کمک میکند که چگونه از مهارتهای خود به بهترین نحو ممکن استفاده کند. در روابط اجتماعی و شرایط خاص فرد آگاه است که چه عملی مناسب و چه عملی نامناسب است.
در این پژوهش تأثیر هوش هیجانی بر عملکرد کارکنان شرکت نگین گلفام نقش جهان بر اساس مدل گلمن مورد بررسی قرار میگیرد تا بتوانیم با توجه به نتایج تحقیق، راههای احتمالیای که موجب بالا رفتن هوش هیجانی کارکنان این شرکت و در نتیجه بهبود عملکرد آنها میشود، را معرفی کنیم.
فصل اول:
کلیات تحقیق
1-1 مقدمه:
در این پژوهش نقش هوش هیجانی بر روی عملکرد کارکنان شرکت نگین گلفام نقش جهان مورد بررسی قرار میگیرد. هوش هیجانی از جمله مواردی است که میتواند باعث بهبود عملکرد کارکنان سازمان شود. در این فصل ابتدا بیان مساله ارائه شده و سپس اهمیت و ضرورت پژوهش، اهداف پژوهش و فرضیات پژوهش ذکر شده و در پایان قلمرو پژوهش و تعاریف نظری و عملیاتی پژوهش مطرح شده است.
1-2 بیان مساله:
یکی از عواملی که باعث گردیده تا علم مدیریت بسیار پیچیده و پویا گردد، سروکار داشتن این علم با مقوله انسان است. انسان‌ها به دلیل تفاوت‌های شناختی که دارند، در شرایط یکسان، ممکن است رفتارهای متفاوتی را از خود نشان دهند. به همین دلیل یکی از ارکان علم مدیریت، عوامل روانشناختی همچون: باورها، طرزتلقی‌ها، ادراکات و . افراد میباشد. در این راستا یکی از مباحثی که در علوم انسانی به خصوص در علم مدیریت و روانشناسی مطرح گردیده موضوع هوش هیجانی(هوش عاطفی) میباشد.
در خصوص هوش هیجانی تعاریف و برداشت‌های مختلفی وجود دارد که از جمله میتوان به این موارد اشاره نمود:
به اعتقاد برکویتز[2] (2000) افراد با هوش هیجانی بالا سازگاری بیشتری دارند و بطور موفقیت آمیزی با موقعیتها دست و پنجه نرم میکنند و میتوانند به دیگران برای سازگاری بهتر کمک کنند. بنابراین میتوان گفت هوش هیجانی نقش مهمی در پیشرفت شغلی، محیط کار، رضایت شغلی و عملکرد فردی و سازمانی دارد.
در سال 1990 پیتر سالوی[3] از دانشگاه یل[4] و جان مایر[5] از دانشگاه نیوهمپشایر[6] به ارائه نظریه قابل فهمی از هوش هیجانی دست زدند. سالوی و مایر، هوش هیجانی را به عنوان توانایی نظارت و نظم دهی احساسات خود و دیگران و استفاده از احساسات برای راهنمای فکر و عمل توصیف کردند.(سالوی و مایر،1990)
تعریف گلمن (1380) از هوش هیجانی بدین صورت است که او دو شیوه متفاوتی از آگاهی و دانستن را بیان میکند: شیوه عقلانی و شیوه هیجانی. وی زندگی روانی انسان را ناشی از تعامل کارکردی هر دو عامل میداند. او معتقد است شخص به جای نادیده گرفتن هیجانات، بایستی به طور هوشمندانهای با آنها مواجه شود. با این توصیف هوش هیجانی عبارتست از: توانایی مهار عواطف و تعادل برقرار کردن بین احساسات و منطق، به طوری که ما را به حداکثر خوشبختی برساند.(گلمن, 1994)
بهترین حوزهء مناسب برای مقایسه هوش عاطفی(EQ) و هوش عقلی (IQ) محیط کار است زیرا فرد در محیط کار خود علاوه بر توانمندیهای علمی(که از هوش عقلی نتیجه می شود)، از قابلیت های عاطفی خود نیز استفاده میکند. از این رو در حوزه توسعه منابع انسانی، در سازمانها، مفهوم هوش عاطفی به کار گرفته شده است، تا به مهارتهای عاطفی، علاوه بر قابلیتهای تخصصی توجه شود.(بابایی،1384)
از نظر گلمن مؤلفههای هوش هیجانی عبارتند از: خودآگاهی، مدیریت هیجانات(خودکنترلی)، مدیریت عواطف(خودانگیزشی)، همدلی(آگاهی اجتماعی) و ارتباطات اجتماعی(مهارتهای اجتماعی). گلمن معتقد است که سه مؤلفه اول درون فردی هستند یعنی برای سایرین نامرئی بوده و در درون فرد رخ می‌دهد و دو مؤلفه دیگر بین فردی بوده و به آنچه بین ما و مردم اتفاق میافتد مربوط میشود و در رفتار ما قابل مشاهده است.
نکته بسیار مهم در خصوص هوش هیجانی این است که این نوع هوش بر موفقیت شغلی تاثیر بسزایی دارد.(برکویتز, 2000) و به همین دلیل است که محقق این موضوع را برای تحقیق خود استفاده نموده است زیرا داشتن مدیریت زمان، انگیزه شغلی و بینش و ارتباط محیطی از محورهای شغلی مهمی است که با توانایی هوش هیجانی قابل ارتقاء است. هوش هیجانی با کمک به ادراک و کنترل هیجانات خود و دیگران، از میزان و شدت تعارض‌ها در محیطهای کاری میکاهد و کمک میکند تا بتوانیم ارتباطی سالمتر با دیگران برقرار کنیم.
شرکت نگین گلفام نقشجهان حدود بیش از 10 سال است که در حوزه توزیع محصولات بهداشتی و آرایشی در استان اصفهان فعالیت می‌نماید. با این حال با توجه به پتانسیلی که این شرکت از نظر موقعیت جغرافیایی، حوزه کاری، توان پرسنلی و غیره دارد، هنوز نتوانسته جایگاه واقعی خود را در استان پیدا نماید. شایان ذکر است مدیران شرکت در گذشته فعالیت‌های زیادی را برای حل این مشکل انجام داده و راهکارهای مختلفی را به اجراء گذاشته‌اند که البته تاکنون چندان موثر نبوده است.
در این راستا محقق با بررسی شرایط و وضعیت فعلی شرکت و با توجه به اینکه در آن شرکت چند سالی است که مشغول به کار بوده، این ضعف عملکرد کارکنان را در هوش هیجانی آنها یافته و تلاش می‌نماید تا با استفاده از الگوی گلمن برای یافته‌های خود مبانی علمی را ارائه نماید. لذا مساله اصلی این تحقیق بررسی نقش هوش هیجانی بر روی عملکرد کارکنان شرکت نگین گلفام نقش جهان میباشد.
1-3 اهمیت و ضرورت پژوهش:
امروزه اغلب سازمانها در محیطی رقابتی و پویا در حال فعالیت هستند. محیطی که متغیرهای داخلی و خارجی آن دائما در حال تغییر بوده و امکان پیش بینی این تغییرات نیز بسیار سخت و مشکل است. از طرف دیگر سازمانها هزینه های فراوان و زمان زیادی را صرف تهیه، تدوین و اجرای استراتژیهایی مینمایند تا بتوانند به اهداف بلند مدت و چشم اندازهای سازمان خود دست یابند. بنابراین آگاهی از اینکه عملکرد سازمان تا چه حد در جهت رسیدن به اهداف آن بوده است و موقعیت سازمان در محیط پیچیده و پویای امروز کجاست، برای مدیران و سازمان ها اهمیت فراوان دارد.(کاپلان و نورتون, 1386)
نیروی انسانی کارآمد و توانا میتواند سازمان را کارا، سودآور و مفید به حال جامعه بسازد و در کل، کشور را شکوفا کند و از وابستگی برهاند. بنابراین باید به عامل بهسازی نیروی انسانی توجه بیشتری بشود. یکی از عواملی که در بهسازی نیروی انسانی تاثیر بسزایی دارد، بالا بردن هوش هیجانی کارکنان در محیط کار است.(گلمن, 1995)
هوش هیجانی یک مهارت اجتماعی است و شامل درک احساسات خود برای تصمیمگیری مناسب در زندگی و توانایی کنترل حالتهای اضطراب آور و کنترل واکنشهاست. با گسترش تحقیقات در سایر زمینههای علمی بر روی هوش هیجانی از جمله علوم تربیتی، روانشناسی و به نظر میرسد، میتوان جهت برقراری انواع شبکههای ارتباطی مختلف بین رشتهای، از کانال هوش هیجانی استفاده کرد. علی رغم پیشرفتهای نظری و افزایش دانش ما درباره مدیریت منابع انسانی و سازمان، یکی از مشکلات عمده سازمانهای کشور ما در زمینه نیروی انسانی، شناخت ناکافی و ناقص آنها از استعدادها و نقاط ضعف کارکنان است.
1-4 اهداف پژوهش:
اهداف این تحقیق را میتوان به صورت زیر دسته بندی نمود:
الف) هدف اصلی:
بررسی تاثیر هوش هیجانی کارکنان شرکت نگین گلفام نقش جهان بر عملکرد آنها.
ب) اهداف فرعی:
1) بررسی تاثیر خوآگاهی کارکنان شرکت نگین گلفام نقش جهان بر عملکرد آنها.
2) بررسی تاثیر مدیریت هیجانات کارکنان شرکت نگین گلفام نقش جهان بر عملکرد آنها.
3) بررسی تاثیر مدیریت عواطف کارکنان شرکت نگین گلفام نقش جهان بر عملکرد آنها.
4) بررسی تاثیر همدلی کارکنان شرکت نگین گلفام نقش جهان بر عملکرد آنها.
5) بررسی تاثیر ارتباطات اجنماعی کارکنان شرکت نگین گلفام نقش جهان بر عملکرد آنها.
پ) هدف کاربردی تحقیق:
[1]. Daniel Goleman
[2]. Berkowits
[3]. Peter Salvey
[4]. Yel University
[5]. John Mayer
