دانشکـده مدیریت – گروه آموزشی مدیریت بازرگانی
پایان نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد (M. A)
رشته : مدیریت بازرگانی مدیریت تحول
عنــوان:
بررسی تأثیر پیاده سازی سیستم مدیریت یکپارچه بر یادگیری سازمانی در سازمان منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس
پائیز 1392
تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :
(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)
فهرست مطالب
فصل اول: کلیات
مقدمه. 3
1-1- بیان مسئله. 4
1-2- ضرورت و اهمیت موضوع 7
1-3- اهداف تحقیق. 8
1-4- مدل مفهومی تحقیق. 9
1-5- فرضیات تحقیق. 9
1-6- قلمرو تحقیق. 10
1-7- تعاریف نظری واژهها و اصطلاحات 10
1-8- تعاریف عملیاتی. 11
فصل دوم: ادبیات تحقیق
مقدمه. 14
2-1- بخش اول: سیستم مدیریت یکپارچه. 15
2-1-1- سیستمهای مدیریتی. 15
2-1-2- سیستم مدیریت یکپارچه. 17
2-1-3- چرا سیستم مدیریت یکپارچه. 19
2-1-4- مراحل فرایند یکپارچهسازی. 20
2-1-5- راهبردی یکپارچهسازی. 21
2-1-6- مزایای یکپارچهسازی. 25
2-1-7- چالشها و موانع همراه با یکپارچهسازی. 27
2-1-8- ارزیابی عملکرد یکپارچه. 27
2-1-9- نکاتی که به موفقیت فرایند یکپارچهسازی کمک میکند 28
2-1-10- بررسی مدلهای مدیریتی. 29
2-1-11- بررسی مدلهای یکپارچهسازی. 30
2-2- بخش دوم: یادگیری سازمانی. 34
2-2-1- تاریخچه یادگیری سازمانی. 34
2-2-2- تعاریف ارائه شده یادگیری سازمانی. 41
2-2-3- ویژگیهای یادگیری سازمانی. 47
2-2-4- یادگیری سازمانی چه اهدافی را دنبال میکند؟. 48
2-2-5- سطوح مختلف یادگیری. 48
2-2-5-1- یادگیری فردی: 49
2-2-5-2- یادگیری تیمی. 49
2-2-5-3- یادگیری سازمانی: 49
2-2-6- ساز وکارها و نکات کلیدی در یادگیری سازمانی. 50
2-2-7- رویکردهای یادگیری سازمانی. 51
2-2-7-1- رویکرد تکنیکی یا فنی. 51
2-2-7-2- رویکرد اجتماعی. 52
2-2-7-2-1- رویکرد ساختار اجتماعی. 52
2-2-7-2-2- رویکرد سیاسی. 53
2-2-7-3- رویکرد فرهنگ سازمانی. 54
2-2-8- انواع یادگیری سازمانی از دیدگاههای مختلف. 54
2-2-9- مهارتهای پنج گانه یادگیری سازمانی. 57
2-2-10- عوامل موثر بر ایجاد و بهبود یادگیری سازمانی. 59
2-2-11- ارتباط دانش سازمانی با یادگیری سازمانی. 61
2-2-12- تفاوت نظریه یادگیری سازمانی با یادگیری فردی و گروهی. 63
2-2-13- گامهای اساسی در جهت تحقق سازمان یادگیرنده. 64
2-2-14- مدلهای قابلیت یادگیری سازمانی: 65
2-2-14-1- مدل کرایتنر 65
2-2-14-2- مدل هیت 67
2-2-14-3- مدل توماس. 69
2-2-14-4- مدل مارکوارت 70
2-2-14-5- مدل یادگیری سازمانی دنتون 71
2-2-14-6- مدل یونگ. 72
2-2-14-7- فرآیند یادگیری سازمانی از دیدگاه هابر 73
2-3- بخش سوم: توصیف جامعه آماری. 75
2-4- بخش چهارم: پیشینه. 82
2-4-1- پیشینه تحقیقات داخلی وخارجی. 82
2-5- خلاصه فصل. 89
فصل سوم: روش تحقیق
مقدمه. 92
3-1- نوع تحقیق. 92
3-2- جامعه آماری. 93
3-3- روش تحقیق. 94
3-4- روش گردآوری اطلاعات 94
3-5- ابزار گردآوری اطلاعات 94
3-5-1- پرسشنامه. 95
3-5-2- پیش آزمون پرسشنامه. 95
3-6- روایی و پایایی پرسشنامه. 96
3-6-1- روایی پرسشنامه. 96
3-6-2- پایایی پرسشنامه. 97
3-7- روشهای تجزیه و تحلیل دادهها. 98
3-8- خلاصه فصل. 99
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل دادهها
مقدمه. 101
4-1- توصیف آماری ویژگیهای جمعیت شناختی جامعه. 101
4-1-1- جنسیت 101
4-1-2- تحصیلات 102
4-1-3- سابقه کار. 103
4-1-4- وضعیت تاهل. 104
4-1-5- سن. 105
4-1-6- رشته تحصیلی. 106
4-1-7- درآمد 107
4-1-8- نوع استخدام. 108
4-2- تجزیه و تحلیل توصیفی متغیرها. 109
4-3- تجزیه و تحلیل دادهها. 110
4-3-1- آزمون نرمال بودن توزیع دادهها. 110
4-3-2- آزمون فرضیات تحقیق بر اساس نتایج آزمون رگرسیون 111
4-3-3- رتبه بندی متغیرها. 113
4-3-4- آزمون تحلیل واریانس. 114
4-3-5- تحلیل و آزمون فرضیههای تحقیق بر اساس مدلسازی معادلات ساختاری. 118
فصل پنجم: نتیجهگیری و پیشنهادها
مقدمه. 123
5-1- خلاصه تحقیق. 123
5-2- نتایج تحقیق. 124
5-2-1- نتایج بدست آمده از سوالات عمومی پرسشنامه. 124
5-2-2- نتایج بدست آمده و بحث و بررسی پیرامون فرضیههای پژوهش. 124
5-3- محدودیتهای تحقیق. 129
5-4- پیشنهادهای اصلی (تخصصی) 129
5-5- خلاصه فصل. 131
منابع فارسی: 133
منابع انگلیسی: 135
خروجیهای آماری. 142
فهرست شکلها
عنوان صفحه
شکل 2- 1: سیستم مدیریت کیفیت ایمنی و بهداشت و مدیریت زیست محیطی با رویکرد کیفیت جامع 22
شکل 2- 2: مدل سازمان یادگیرنده 46
شکل 2- 3: انواع یادگیری سازمانی. 56
شکل 2- 4: مدل قابلبیت یادگیری سازمانی کرایتنر. 65
شکل 2- 5: مدل سازمان یادگیرنده هیت به تقلید از مکنزی. 68
شکل 2- 6: مدل قابلیت یادگیری سازمانی (فرایندهای بکارگیری چشمانداز) 69
شکل 2- 7: مدل زیر سیستمهای سازمان برای یادگیرنده بودن. 70
شکل 2- 8: مدل قابلیت یادگیری سازمانی جهت تولید ایده 73
شکل 2- 9: فرایند یادگیری سازمانی. 75
شکل 4- 1: مدل اصلی پژوهش. 119
شکل 4- 2: تایید معنیداری روابط 120
فهرست جدولها
عنوان صفحه
جدول 2- 1: رویکردهای توسعه نظریه یادگیری سازمانی. 36
جدول 2- 2: ویژگیهای یادگیری سازمان. 71
جدول 3- 1: توزیع حجم نمونه بر حسب پرسنل. 94
جدول 3- 2: طیف لیکرت 95
جدول 3- 3: سؤالات پرسشنامه و فرضیه های مرتبط . 98
جدول 4- 1: توزیع فراوانی نوع جنسیت 101
جدول 4- 2: توزیع فراوانی تحصیلات پاسخ دهندگان. 102
جدول 4- 3: توزیع فراوانی سابقه پاسخدهندگان. 103
جدول 4- 4: توزیع فراوانی وضعیت تاهل پاسخدهندگان. 104
جدول 4- 5: توزیع فراوانی سن پاسخدهندگان. 105
جدول 4- 6: توزیع فراوانی رشته تحصیلی پاسخدهندگان. 106
جدول 4- 7: توزیع فراوانی درآمد پاسخدهندگان. 107
جدول 4- 8: توزیع فراوانی نوع استخدام پاسخدهندگان. 108
جدول 4- 9: بررسی توصیفی متغیرهای مورد مطالعه 109
جدول 4- 10: آزمون کولموگروف-اسمیرنوف 110
جدول 4- 11: تحلیل رگرسیون خطی مربوط به فرضیه اول. 111
جدول 4- 12: تحلیل رگرسیون خطی مربوط به فرضیه دوم 111
جدول 4- 13: تحلیل رگرسیون خطی مربوط به فرضیه سوم 112
جدول 4- 14: نتایج آزمون تحلیل واریانس بر اساس تحصیلات 112
جدول 4- 15: نتایج آزمون تحلیل واریانس بر اساس سن. 113
جدول 4- 16: نتایج آزمون تحلیل واریانس بر اساس سابقه 113
جدول 4- 17: نتایج آزمون فریدمن. 114
جدول 4- 18: نتایج آزمون فریدمن و میانگین رتبه عوامل. 114
جدول 4- 19: نتایج آزمون تحلیل واریانس بر اساس تحصیلات 115
جدول 4- 20: نتایج آزمون تحلیل واریانس بر اساس سابقه 116
جدول 4- 21: نتایج آزمون تحلیل واریانس بر اساس سن. 117
جدول 4- 22: نتایج آزمون تحلیل واریانس بر اساس نوع استخدام 118
جدول 4- 23: شاخصهای نکوئی برازندگی مدل. 121
جدول 5- 1: آزمون فریدمن و میانگین رتبه عوامل. 128
فهرست نمودارها
عنوان صفحه
نمودار 4- 1: توزیع فراوانی جنسیت پاسخدهندگان. 102
نمودار 4- 2: توزیع فراوانی تحصیلات پاسخ دهندگان. 103
نمودار 4- 3: توزیع فراوانی سابقه پاسخ دهندگان. 104
نمودار 4- 4: توزیع فراوانی وضعیت تاهل پاسخدهندگان. 105
نمودار 4- 5: توزیع فراوانی سن پاسخدهندگان. 106
نمودار 4- 6: توزیع فراوانی رشته تحصیلی پاسخدهندگان. 107
نمودار 4- 7: توزیع فراوانی درآمد پاسخدهندگان. 108
نمودار 4- 8: توزیع فراوانی وضعیت استخدام پاسخدهندگان. 108
نمودار 4- 9: نمودار راداری مقایسه میانگین متغیرها 109
چکیده
امروزه در اکثر سازمانها برای هدفمند کردن و هدایت فعالیتهای سازمان در زمینههای مختلف از سیستمهای مدیریتی استفاده میکنند. سیستمهای مدیریت یکپارچه با تلفیق سه استاندارد مدیریت کیفیت، مدیریت زیست محیطی و مدیریت ایمنی و بهداشت حرفهای یک سیستم جامع مدیریتی را مستقر مینمایند. هدف اصلی پژوهش حاضر، بررسی تأثیر پیاده سازی سیستم مدیریت یکپارچه بر یادگیری سازمانی در سازمان منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس در سال 1392 میباشد. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه مدیران و کارکنان سازمان منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس که بالغ بر 2400 نفر میباشد که به دلیل دسترسی به کل عناصر جامعه آماری از روش طبقه ای استفاده گردیده است. این پژوهش توصیفی- همبستگی میباشد و دادهها با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته گردآوری شده است. در این پژوهش برای بررسی روایی پرسشنامه از روایی صوری استفاده شد. پایایی آن با استفاده از روش ضریب آلفای کرونباخ 83% بوده است. دادههای گردآوری شده به کمک نرم افزار آماری SPSSو نرم افزار LISREL و با استفاده از آزمونهای آماری نظیر آزمون نرمال بودن توزیع دادهها (آزمون کولموگروف-اسمیرنوف)، آزمون رگرسیون، آزمون معناداری روابط (T-Value)، آزمون فریدمن، آزمون تحلیل واریانس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. یافته های پژوهش نشان می دهد که سیستم مدیریت کیفیت، مدیریت زیست محیطی و مدیریت ایمنی و بهداشت حرفهای بر یادگیری سازمانی در سازمان منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس تأثیرگذار است و این سازمان لازم است برای استفاده مطلوب و بهینه از این سیستم بر روی راهکارهای ذکر شده در این موارد تمرکز نماید.
واژگان کلیدی: سیستم مدیریت یکپارچه، سیستم مدیریت کیفیت، سیستم مدیریت زیست محیطی، سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت حرفهای، یادگیری سازمانی
9- مقدمه
در دنیای کنونی، کیفیت به عرصه بی چون و چرای رقابت در تولید کالا و خدمات تبدیل شده است لذا توجه به مسائل مرتبط با کیفیت محصول و کیفیت فرایند همراه با حفظ محیط زیست و همچنین رعایت استانداردهای ایمنی و بهداشت محیط اهمیتی روز افزون یافته است. امروزه بسیاری از سازمان ها به نقش سیستم مدیریت در هدایت و هماهنگ کردن فعالیتهای سازمان پی بردهاند. همچنین با اعمال مدیریت نوین میتوان از ابزاری که سیستم در اختیار مدیریت قرار میدهد، بصورت کارا و موثری بهره جست و به اهدافی از قبیل رضایت کارکنان و ایجاد انگیزه در آن ها، رضایت مشتری با فراهم نمودن محصولاتی مطابق با نیازها و انتظارات آن ها و بهبود مستمر با برنامهریزی صحیح دست یافت.
استقرار سیستمهای مختلف مدیریتی نه تنها باعث پیچیدگی کار خواهد شد بلکه مشکلاتی از قبیل به هدر رفتن منابع، حجم عظیم مستندات، دوباره کاری، کاهش عملکرد سازمان، تضاد بین سیاستها و اهداف تعریف شده برای هر یک از سیستمها ایجاد خواهد نمود. راهحلی که برای جلوگیری از بروز این مشکلات وجود دارد، ادغام سیستمهای مختلف در یک سیستم مدیریت واحد میباشد که در این مجموعه سیستمهای مدیریت یکپارچه[1] نامیده میشود. طرحریزی و استقرار سیستمهای مدیریت یکپارچه شامل : ایزو 14001، ایزو 9001 در سازمانها، نیازمند مراجع مناسب میباشد تا کارشناسان مربوطه بتوانند فرایند طرحریزی را به درستی و بطور کامل انجام دهند. این مراجع بهتر است متناسب با شرایط سازمانهای ایرانی باشد. سیستم مدیریت یکپارچه در اجرا و اقدام، رویکردهایی را ارائه میکند که یکپارچهسازی را امکانپذیر میسازد تا سیستم کلان سازمان بهترین باشد. چارچوب کار این امکان را فراهم میآورد تا محدوده بزرگی از سیستمهای مدیریتی در جهت تحقق منافع تمامی ابعاد سازمان با یکدیگر ترکیب شوند. از آنجایی که یکی از عوامل سیستمهای مدیریتی و به ویژه سیستمهای مدیریت نوین سیستمهای مدیریت یکپارچه میباشد، استقرار سیستمهای مدیریت یکپارچه که ترکیبی از سه استاندارد مدیریت کیفیت[2]، سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت و محیط زیست[3] میباشد، میتواند زمینههای لازم را برای بهبود مستمر در فرایند یادگیری سازمانی به وجود آورد، پس لازم است که به عنوان یک مسئله مهم مورد توجه واقع شود. بنابراین در این فصل به اهمیت وضرورت مسأله، بیان مسأله، اهداف و فرضیههای تحقیق در رابطه با موضوع بررسی تأثیر پیاده سازی سیستم مدیریت یکپارچه بر یادگیری سازمانی پرداخته و در آخر تعاریفی از واژههای کلیدی تحقیق خواهیم داشت.
1-1- بیان مسئله
کیفیت و کیفیت طلبی در کنار دستیابی به یک فرایند کسب و کاری قابل قبول و متعالی از جنبههای گوناگون، یکی از مهمترین مسائل مورد بحث در چند ساله اخیر بوده است. پیشرفت در زمینههای کاری و کسب سهم بیشتر از بازار به همراه دستیابی به مفاهیمی نظیر رضایت مشتری، برآورده سازی الزامات قانونی و بین المللی و . از جمله اصلیترین عوامل ترغیب کننده سازمانها به حرکت در جهت سیستماتیک کردن فعالیتهایشان بوده است. در این بین، استانداردهای بینالمللی مختلف در زمینههای مدیریت کیفیت، سیستم مدیریت زیست محیطی و مدیریت ایمنی نقش اساسی و غیر قابل انکار داشته اند. شباهتهای این سیستمهای مدیریتی و مزایایی پیادهسازی همزمان آن ها، بحث سیستم مدیریت یکپارچه را مطرح ساخته است (شاکری و ایوزیان،1382: 28). سازمان هایی که دارای سه سیستم مدیریت کیفیت، محیط زیست و مدیریت ایمنی باشند قادر خواهند بود در مدت زمان مناسب موجبات استقرار فلسفه مدیریت کیفیت جامع را فراهم آورند. از آنجا که هر سه سیستم فوق کمک به تامین نیازمندیهای کارکنان، مشتریان و جامعه را به عنوان موتور محرکه سازمان مطرح می کنند، لذا بدون استقرار سیستم ایمنی که تامین کننده سلامتی کارکنان و خانواده آن ها میباشد، دسترسی به فلسفه مدیریت کیفیت جامع امکان پذیر نخواهد بود. استقرار سه سیستم فوق همزمان به استقرار یک سیستم مدیریت ترکیبی یا جامع کمک خواهد نمود. در این سیستم الزامات و خواستههای سیستمهای مدیریت کیفیت، ایمنی و محیط زیست با هم ترکیب شده و از یک سیستم مستند سازی واحد تبعیت مینمایند. در این سیستم مستندات قبلی کیفیت با ادغام در سیستم مدیریت ایمنی به نحو چشمگیری کاهش یافته و یک نظامنامه واحد برای هر سه سیستم تدوین خواهد شد؛ روشهای اجرایی و دستورالعملها با الزامات هر سه سیستم انطباق داده شده و حجم مستندات تا یک سوم کاهش خواهد یافت. در خط مشی این سیستم سه هدف عمده کیفیت، محیط زیست و ایمنی تعریف میشود. سازمان قادر خواهد بود در این مرحله سیستم خود را با سیستم مدیریت یکپارچه انطباق دهد (جلوداری ممقانی، 1379: 9).
سیستم مدیریت یکپارچه در مدت کوتاهی که از ظهور و به کارگیری آن میگذرد، توانسته است نتایج مثبت و قابل توجهی به بار آورد. رویکرد اصلی سازمان بینالمللی استاندارد در ویرایش و بازنگری استانداردها به ویژه در طول سالهای اخیر ایجاد سازگاری و تطابق بیشتر این استانداردهای مدیریتی با یکدیگر بوده است. برای ادغام سیستمهای مدیریتی میبایست این نکته مد نظر قرار گیرد که تمام جنبههای سیستمها قابل تلفیق نیستند و این موضوع بستگی به ماهیت و ابعاد و پیچیدگی سازمانها دارد؛ از این رو سیستم مدیریت یکپارچه از سازمانی به سازمان دیگر متفاوت است (علی آبادی،1390: 30).
از طرفی یادگیری مهمترین راه بهبود عملکرد سازمان در دراز مدت است و در آینده نزدیک تنها سازمانی میتواند ادعای برتری کند که قادر باشد از قابلیتها و تهعد و ظرفیت یادگیری افراد در تمامی سطوح سازمان به نحو احسن بهرهبرداری کند (بیگ زاده و دیگران، 1389: 35). سازمانها به جای رفتارها و حرکات سنتی خود که در بهترین شکل آن در برگیرنده آموزش نیز بودند، تبدیل به سازمانی شدند که همواره یاد میگیرند. یعنی کوشش خود را در جهت یادگیری به عنوان یک امتیاز رقابتی به کار میبرند. از طرفی آنچه به کشورهای جهان، به ویژه کشورهای در حال توسعه در جهت افزایش بهرهوری و پیشرفت و ترقی آنها کمک میرساند، همانا استفاده از فرصتها و رقابت با سایر کشورهاست و این امر میسر نمیشود مگر با درایت و رهبری اندیشمند و هوشمندانه مدیران و نیز تأثیر مدیران در پرورش کارکنان که با کمک یکدیگر در جهت رشد و بالندگی سازمان خود تلاش کنند و همچنین بهرهگیری از شیوههای نوین مدیریتی (ساعدی و یزدانی، 1388: 120).
مسئله مهم این است که بدانیم سیستم مدیریت یکپارچه میبایست اعمال شود و انجام هر اقدامی خارج از اصول و ضوابط سیستم مذکور منجر به شکست و ناکامی فرایند میشود. سازمان منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس به نمایندگی از شرکت ملی نفت و وزارت نفت و به نیابت از دولت مسئولیت اعمال مدیریت یکپارچه توسعه اقتصادی مناسب در منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس را بر عهده دارد. این سازمان با آگاهی از رسالت عظیم ملی و منطقه ای و اهمیت جایگاه و نقش حاکمیتی خود در عرصه اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی کشور اهداف ذیل را برای خود برگزیده است :
“- افزایش کارایی و اثربخشی مدیریت منابع مالی و جذب سرمایه درراستای درآمدزایی، سود آوری و ایجاد ارزش افزوده درسطح منطقه وتأمین خواسته های مشتریان و ذینفعان کلیدی
– توسعه و یکپارچه سازی زیرساختها در راستای پشتیبانی پایدار از طرحهای تولیدی و توسعهای منطقه و بهبود شرایط و محیط کار و جامعه محلی
– تعهد به رعایت قوانین، مقررات و استانداردهای ملی زیست محیطی، ایمنی و بهداشت شغلی و ضوابط و دستورالعملهای وزارت نفت
– ارتقاء بهرهوری و بهبود مستمر فرایندها بکارگیری روشهای مناسب برای بهینه کردن مصرف انرژی و کاهش ضایعات، کاهش و حذف آلایندگی محیط زیست و کاهش حوادث و زیانهای ناشی از کار
– ارتقاء دانش و توانمندیهای تخصصی شاغلین و توسعه فرهنگ و آموزش زیست محیطی، ایمنی و بهداشت شغلی در منطقه و تلاش در جهت افزایش کیفیت زندگی و رضایت آن ها”
سازمان منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس برای رسیدن به اهداف فوق در حال پیاده سازی سیستم مدیریت یکپارچه (ims) می باشد. این تحقیق سه مقوله مدیریت کیفیت، مدیریت زیست محیطی و مدیریت ایمنی و بهداشت حرفهای را مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار میدهد که نقطه مشترک میان این سه بخش سیستم مدیریت یکپارچه را بوجود میآورد. بنابراین سؤال مهم قابل طرح در این پژوهش این است که اولاً: مؤلفههای سیستم مدیریت یکپارچه کدامند ؟
دوماً : آیا سیستم مدیریت یکپارچه بر یادگیری سازمانی تأثیرگذار است ؟
1-Integrated Management Systems
1-Quality Management