پایان‌نامه جهت اخذ درجه کارشناسی ارشد مدیریت بازرگانی
 گرایش مدیریت مالی
 
عنوان:
بررسی رابطه ریسک نقد شوندگی و کیفیت سود با قیمت‌گذاری دارایی‌های سرمایه‌ای در شرکت‌های صنعت فلزات اساسی پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران در بازه زمانی سال‌های 1383 تا 1391
 
 
تابستان 1393

 

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

چکیده:
قیمت‌گذاری دارایی‌های سرمایه‌ای، به‌خصوص سهام، از مهم‌ترین مسائل فراروی سرمایه‌گذاران و فعالان در بازار سرمایه است. بدین‌جهت پژوهشگران و فعالان بازار سرمایه علاقه‌مند هستند ضمن قیمت‌گذاری دقیق سهام به پیش‌بینی بازده مورد انتظار خود بپردازند. در تحقیق حاضر رابطه ریسک نقد شوندگی و کیفیت سود با قیمت‌گذاری دارایی‌های سرمایه‌ای سنجیده می‌شود. معیارهای ریسک نقد شوندگی شامل نسبت گردش معاملات، نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار و اندازه شرکت و معیارهای کیفیت سود شامل پایداری سود، ضریب واکنش سود و مربوط بودن سود می‌باشد؛ و برای قیمت‌گذاری دارایی‌های سرمایه‌ای معیار بازده مقطعی سهام در نظر گرفته شده است. در این راستا، همه شرکت‌های صنعت فلزات اساسی که اطلاعات آن‌ها در بازه زمانی (91-83) قابل دسترسی بود انتخاب گردیدند که تعدادشان برابر 20 شرکت می‌باشد. جهت سنجش ارتباط بین متغیر‌ها از رویکرد اقتصاد‌سنجی پانل دیتا و نرم‌افزار Eviews8 استفاده شده است. نتایج به‌دست‌آمده نشان می‌دهد که بین اندازه شرکت، نسبت گردش معاملات و پایداری سود با بازده مقطعی سهام ارتباط معناداری وجود دارد و بین نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار، ضریب واکنش سود و مربوط بودن سود با بازده مقطعی سهام ارتباط معناداری یافت نشد.
واژگان کلیدی:قیمت‌گذاری دارایی‌های سرمایه‌ای، نقد شوندگی بازار، کیفیت سود، بازده مقطعی سهام، پانل دیتا.
 
 
 
 
 
 

1-1 مقدمه. 2
1-2 بیان مسئله. 3
1- 3 اهمیت و ضرورت تحقیق 6
1-3-1 اهمیت و ضرورت تحقیق ازلحاظ نظری: 6
1-3-2 اهمیت و ضرورت تحقیق از لحاظ کاربردی: 6
1-4 اهداف تحقیق 7
1-4-1 هدف اصلی: 7
1-4-2 اهداف فرعی: 8
1-5 فرضیه‌های تحقیق 8
1-5-1 فرضیه اصلی: 8
1-5-2 فرضیه‌های فرعی: 8
1-6 متغیرهای تحقیق: 9
1-7 روش تحقیق: 10
1-7-1 جامعه آماری: 10
1-7-2 ابزارهای گردآوری اطلاعات: 10
1-7-3 روش تجزیه‌وتحلیل داده‌ها : 11
1-7-4 چگونگی تخمین/ برآورد نمونه آماری تحقیق و روش نمونه‌گیری: 11
1-8 قلمرو تحقیق: 11
1-9 تعاریف مفهومی و عملیاتی واژگان تحقیق: 11
1-9-1 قیمت‌گذاری دارایی‌های سرمایه‌ای: 11
1-9-1-1‌ بازده سهام: 12
1-9-2  ریسک نقد شوندگی: 12
1-9-2-1 اندازه شرکت. 12
1-9-2-2 نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار. 13
1-9-2-3  نسبت گردش معاملات. 13
1-9-3 کیفیت سود: 13
1-9-3-1‌ پایداری سود 13
1-9-3-2 ضریب واکنش سود 14
1-9-3-3 مربوط بودن سود 14
2-1 مقدمه. 17
2-2 مفهوم بازده 19
2-2-1 سود دریافتی 19
2-2-2 سود (زیان) سرمایه. 20
2-3 مفهوم ریسک. 22
2-3-1 اجزاء ریسک: رویکرد بنیادی 23
2-3-1-1 ریسک سیاسی 23
2-3-1-2 ریسک تجاری 23
2-3-1-3 ریسک نرخ بهره 23
2-3-1-4 ریسک نرخ تورم. 24
2-3-1-5 ریسک مالی 24
2-3-1-6 ریسک نرخ ارز. 24
2-3-1-7 ریسک نقد شوندگی 24
2-3-2 اجزاء ریسک: نگرش نظریه نوین پرتفوی 25
2-4 رابطه ریسک و بازده 26
2-5 تئوری بازار سرمایه: قیمت‌گذاری دارایی‌های سرمایه‌ای (CAPM) 27
2-5-1 مفروضات CAPM 28
2-6 آزمون‌های تجربی 29
2-6-1 آزمون‌های اولیه CAPM 30
2-6-1-1 آزمون شارپ و کوپر. 31
2-6-1-2 آزمون بلک، جنسن و شولز. 32
2-6-1-3 آزمون فاما و مکبث. 33
2-6-2 آزمون‌های جدید CAPM 34
2-7 مدل سه عاملی فاما – فرنچ 36
2-8 نقد شوندگی 40
2-9 مفاهیم مرتبط با نقد شوندگی 40
2-9-1 بازار سازی و بازار سازها 43
2-9-2 شکاف عرضه و تقاضا 44
2-10 نقش و جایگاه نقد شوندگی در بازار‌های مالی 46
2-11 نقد شوندگی و قیمت‌گذاری دارایی‌ها: 47
2-12 ابعاد نقد شوندگی 49
2-13 معیارهای نقد شوندگی 51
2-14 اندازه‌گیری نقد شوندگی 52
2-15 سود. 53
2-16 ظهور نظریه کیفیت سود. 54
2-17 کیفیت سود. 55
2-18 عوامل مؤثر بر کیفیت سود. 56
2-18-1 روش‌های مورداستفاده در حسابدارى 57
2-18-1-1 مدیریت سود 57
2-18-1-2 روش‌های حسابدارى محافظه‌کارانه. 58
2-18-1-3 عدم ثبات رویه در استفاده از روش‌های حسابدارى 58
2-18-1-4 ریسک تغییرپذیرى 58
2-18-2 اقتصاد، صنعت و شرکت. 59
2-18-2-1 ثبات و پایدارى سود 59
2-18-2-2 ساختار هزینه. 59
2-18-2-3 نگهداشت سرمایه. 60
2-18-2-4 ویژگى‌هاى مدیریت. 60
2-18-3 عوامل سیاسى و اقتصادى 61
2-19 معیارهای اندازه‌گیری کیفیت سود. 61
2-20 پیشینه خارجی: 64
2-21 پیشینه داخلی: 70
2-22 جمع‌بندی 75
3-1 مقدمه. 77
3-2 فرضیات و تحقیق 78
3-3 مدل مفهومی تحقیق 79
3-4 متغیرهای تحقیق 80
3-5 جامعه آماری 86
3-6 روش جمع‌آوری داده‌ها 86
3-7 روش تجزیه‌وتحلیل داده‌ها 88
3-7-1 روش تجزیه‌وتحلیل توصیفی 88
3-7-2 تجزیه‌وتحلیل، استنباط 89
3-7-3 داده‌های ترکیبی 89
3-7-4 مزایای استفاده از داده‌های تابلویی 90
3-7-5 انواع مدل پانل دیتا: 92
3-7-5-1 مدل اثرات ثابت. 92
3-7-5-2 مدل اثرات تصادفی 92
3-7-6 اثر ثابت یا اثر تصادفی 93
3-8 آزمونهای پژوهش: 96
3-8-1 آزمون‌های تشخیص مدل: 96
3-8-1-1 آزمونF  لیمر: 96
3-8-1-2 آزمون هاسمن: 97
3-8-2 آزمون مانایی متغیر‌ها: 98
3-8-3 آزمون هم انباشتگی، هم جمعی یا همگرایی: 99
3-8-4 آزمون دوربین- واتسون. 99
3- 9 خلاصه و نتیجه‌گیری 103
4-1مقدمه. 105
4-2 آمارهای توصیفی 106
4-3 ضریب همبستگی 107
4-4 بررسی مانایی متغیرها 108
4-5 آزمون هم انباشتگی، هم جمعی یا همگرایی 109
4-6 آزمون F لیمر. 110
4-7 آزمون هاسمن: 111
4-8 آزمون فرضیه‌ها 113
4-9 خلاصه فصل چهارم. 119
5-1 مقدمه. 121
5-2 بررسی فرضیه‌ها 121
5-3 پیشنهاد‌ات تحقیق 123
5-3-1 پیشنهاد‌ات کاربردی 124
5-3-2 پیشنهاد‌ات برای تحقیقات آتی 124
5-4 محدودیت‌های تحقیق 125
نمودار1-3 مراحل تعیین نوع مدل داده های ترکیبی 96
نمودار 2-3 تصمیم‌گیری در ارتباط با وجود خودهمبستگی با توجه به آماره دوربین واتسون. 102

جدول (1-2)- خلاصه پیشینه خارجی 69
جدول (2-2)– خلاصه پیشینه داخلی 74
جدول 1-4 آمار توصیفی داده‌های مدل اول. 106
جدول 2-4 آمار توصیفی داده‌های مدل دوم. 106
جدول 3-4 ضریب همبستگی متغیرهای تحقیق در مدل اول. 107
جدول 4-4 ضریب همبستگی متغیرهای تحقیق در مدل دوم. 107
جدول 5-4 بررسی مانایی یا نا مانایی متغیرها با استفاده از آزمون لوین 108
جدول 6-4 بررسی مانایی یا نا مانایی متغیرها با استفاده از آزمون دیکی فولر تعدیل‌یافته. 109
جدول 7-4 آزمون هم جمعی پدرونی مدل اول. 109
جدول 8-4 آزمون هم جمعی پدرونی مدل دوم. 110
جدول 9-4 آزمون F لیمر مدل اول. 111
جدول 10-4 آزمون F لیمر مدل دوم. 111
جدول 11-4 آزمون هاسمن مدل اول. 112
جدول 12-4 آزمون هاسمن مدل دوم. 112
جدول 13- 4 نتایج حاصل از برآورد مدل اول. 113
جدول 14- 4 نتایج حاصل از برآورد مدل دوم. 116
جدول 15-4 خلاصه بررسی فرضیه‌های تحقیق 119

1-1 مقدمه

یکی از مهم‌ترین و گسترده‌ترین پژوهش‌های بازارهای مالی تشریح رفتار بازده سهام است. سرمایه‌گذاران و تحلیل‌گران همواره به دنبال ابزاری برای پیش‌بینی میزان بازده سهام بوده‌اند. درواقع این نیاز موجب به وجود آمدن مدل‌هایی برای تعیین بازده سهام شده است.
سرمایه‌گذاران همواره به دنبال کسب سود بیشتر و حداکثر کردن ثروت خود بوده‌اند و همواره ریسک و بازده را به‌عنوان مبنایی برای تصمیم‌گیری در نظر داشته‌اند. این دو عامل هیچ‌گاه منفک از یکدیگر نبوده‌اند و در این میان سرمایه‌گذاری که به دنبال بازده بیشتری است بالطبع ریسک بیشتری را نیز باید متحمل شود؛ بنابراین، این فرض منطقی مطرح است که آن‌ها نرخ بازده مورد انتظار خود را متناسب با میزان ریسک تعدیل می‌نمایند. یکی از انواع ریسک که سرمایه‌گذاران در هنگام خرید دارایی مالی با آن روبه‌رو می‌شوند ریسک نقد شوندگی است. جامع‌ترین تعریف نقد شوندگی عبارت است از توانایی انجام معاملات در حجم بالا، با حداکثر سرعت، حداقل هزینه و حداقل اثر قیمت (اسمول نجک، 2008: 18). نقش عامل نقد شوندگی در ارزش‌گذاری دارایی‌ها حائز اهمیت است، زیرا سرمایه‌گذاران به این موضوع توجه دارند که اگر بخواهند دارایی‌های خود را به فروش رسانند، آیا بازار مناسبی برای آن‌ها وجود دارد یا خیر (ژانگ و تیان، 2007: 1). به‌بیان‌دیگر سرمایه‌گذار زمانی با ریسک نقد شوندگی رو‌به‌رو می‌شود که بخواهد مالکیت خود را در مورد یک دارایی مالی به دیگری انتقال دهد.
در تعیین ارزش شرکت علاوه بر کمیت سود، به کیفیت آن (زمینه‌ی بالقوه رشد سود و میزان احتمال تحقق سودهای آتی) نیز باید توجه کرد. کیفیت سود یکی از جنبه‌های مهم سلامت مالی واحدهای تجاری است که موردتوجه سرمایه‌گذاران، اعتباردهندگان و سایر استفاده‌کنندگان صورت‌های مالی قرار می‌گیرد. کیفیت سود به توانایی سود گزارش‌شده در انعکاس عایدات واقعی، مفید بودن در پیش‌بینی سودهای آتی و همچنین به ثبات، پایداری و عدم نوسان پذیری سود گزار‌ش ‌شده اشاره دارد (محمد زاده و همکاران، 1391: 156).

1-2 بیان مسئله

سرمایه‌گذاری یک امر ضروری و حیاتی در جهت رشد و توسعه اقتصادی هر کشور است و سرمایه‌گذاران همواره سعی دارند که منابع مالی خود را درجایی سرمایه‌گذاری نمایند که بیشترین بازده را داشته باشد. در این راستا شناسایی عوامل تشریح کننده و مؤثر بر بازده جایگاه ویژه‌ای را در متون مالی به خود اختصاص داده است.
قیمت‌گذاری دارایی‌های سرمایه‌ای به‌خصوص سهام در فرآیند سرمایه‌گذاری در این اوراق از مهم‌ترین مسائل فراروی سرمایه‌گذاران و فعالان در بازار سرمایه است. بدین‌جهت پژوهشگران و فعالان بازار سرمایه علاقه‌مند هستند ضمن قیمت‌گذاری دقیق سهام به پیش‌بینی بازده مورد انتظار خود بپردازند. مدل‌های قیمت‌گذاری سرمایه‌ای از روش‌های متداول قیمت‌گذاری سهام است. توسعه این مدل‌ها در ادبیات و مبانی علمی مدیریت مالی مدنظر قرار گرفته است (رهنمای رود پشتی و امیر‌حسینی، 1389: 50). مطالعات بسیاری پیرامون بازده سهام انجام‌شده است که مهم‌ترین این مطالعات ارائه مدل قیمت‌گذاری دارایی‌های سرمایه‌ای^[1] می‌باشد. این مدل با تئوری پرتفوی و کاربردش در مدیریت ریسک، اندازه‌گیری عملکرد وجوه، ارزش‌گذاری سهام و غیره در ارتباط می‌باشد (زابارانکین و همکاران^[2]، 2013: 1). مهم‌ترین ادعای مدل قیمت‌گذاری دارایی‌های سرمایه‌ای تبیین تغییرات بازده دارایی‌ها توسط عاملی به نام ریسک یا بتای بازار سهام می‌باشد (حجازی و غلامحسینی، 1389: 67).
یکی از عواملی که تأثیر زیادی بر بازده دارایی‌های مالی دارد، ریسک است؛ بنابراین تمامی سرمایه‌گذاران باید به سنجش میزان حساسیت دارایی‌های مالی خود نسبت به ریسک بپردازند . سرمایه‌گذار در صورتی تحمل ریسک را می‌پذیرد که از بابت آن ما به ا‌زایی عایدش شود و این ما به ازا چیزی جزء بازده بیشتر سرمایه‌گذاری نخواهد بود. لذا خریداران سهام از بورس اوراق بهادار که قصد سرمایه‌گذاری پس‌اندازهای خود را دارند، ریسک و بازده سرمایه‌گذاری را همزمان باهم موردتوجه قرار می‌دهند. ریسک نقد شوندگی^[3] یکی از انواع ریسک است که در تبیین بازده نقش مهمی را ایفا می‌کند (تهرانی، صادقی شریف، 1383: 42).
امری بدیهی است که سرمایه‌گذاران خواستار سهمی باشند که بتوانند با کمترین هزینه و در کوتاه‌ترین زمان آن را معامله کنند. عدم نقد شوندگی یک دارایی مالی درواقع نوعی ریسک محسوب می‌شود که دارنده آن دارایی در مقابل پذیرش ریسک خواستار نوعی پاداش است؛ بنابراین سرمایه‌گذاری‌هایی که قدرت نقد شوندگی کمتری دارند باید برای جذب سرمایه‌گذاران بازده بالاتری را ارائه دهند (تیموری، 1388: 8). ریسک نقد شوندگی سهام شرکت به دلیل کاربردهای وسیع آن، در ادبیات مالی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده و از لحاظ اقتصادی حداقل از دو جنبه اهمیت دارد. اولاً از دیدگاه سرمایه‌گذار، با در معرض ریسک نقد شوندگی قرار گرفتن، احتمال شکست سرمایه‌گذاری بیشتر می‌شود. ثانیاً میانگین بازدهی سهامی که حساسیت بیشتری به نقد شوندگی دارد، بیش از میانگین بازدهی سهام با حساسیت کمتر می‌باشد و به عبارتی ریسک نقد شوندگی با بازدهی سهام رابطه دارد (ثقفی و مرفوع،1390: 2 و 3).
سود خالص یکی از مهم‌ترین اطلاعات مالی است که در صورت سود و زیان ارائه می‌شود و مبنایی است که برای ارزیابی عملکرد و تعیین ارزش شرکت مورداستفاده قرار می‌گیرد. واقعیت‌هایی همچون برآوردها و روش‌های گوناگون در حسابداری و تضاد منافع بین مدیران و مالکان، سبب شده است تا سود واقعی یک بنگاه اقتصادی از سود گزارش‌شده آن در صورت‌های مالی متفاوت باشد و کاربرد سود را که معیاری است برای تصمیم‌گیری، موردتردید قرار دهد (حقیقت و پناهی، 1390: 32). بنابراین با توجه به حساسیت و ابعاد گسترده کاربرد سود، دقت در ابعاد مختلف و بررسی دیدگاه‌های گوناگون که در محاسبه و ارائه سود وجود دارد، ضروری به نظر می‌رسد. یکی از ویژگی‌های مهم سود، کیفیت سود^[4] است. کیفیت سود معیاری مهم برای سلامت مالی واحد تجاری به شمار می‌رود و مفهومی چندبعدی است و معنای واحدی ندارد (بلوواری و همکاران^[5]، 2007). کیفیت سود جنبه بسیار مهمی از سود حسابداری را نشان می‌دهد؛ زیرا آگاهی سهامداران از کیفیت سود می‌تواند بر قیمت سهام، میزان سود تقسیمی و درنتیجه بازده سهام، تأثیرگذار باشد. همچنین سودهای با کیفیت کم، می‌تواند موجب تخصیص غیر بهینه منابع به طرح‌هایی با بازدهی غیرواقعی و درنتیجه کاهش رشد اقتصادی شود (حقیقت و پناهی، 1390: 32). کیفیت سود یعنی درجه ارتباط عایدات گذشته یک شرکت با جریان نقدی آتی آن (میخائیل و همکاران^[6]، 2003). به‌بیان‌دیگر، ارزش یک سهم تنها به سود هر سهم سال جاری شرکت بستگی ندارد بلکه به انتظار از آینده شرکت و قدرت سودآوری سال‌های آینده و ضریب اطمینان نسبت به آن بستگی دارد (محمد زاده و همکاران،1391: 156).
به‌طورکلی، این پرسش که آیا نقد شوندگی و کیفیت سود بازده دارایی را تحت تأثیر قرار می‌دهد یا خیر تاکنون به‌طور کامل و با اطمینان پاسخ داده نشده است.
هدف اصلی این تحقیق، تبیین رابطه ریسک نقد شوندگی و کیفیت سود با قیمت‌گذاری دارایی‌های سرمایه‌ای در شرکت‌های فلزات اساسی پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران می‌باشد که اطلاعات آن‌ها در بازه زمانی سال‌های 1383 تا 1391 در دسترس بوده است و درنهایت این پژوهش به دنبال پاسخگویی به این سؤال است که “رابطه ریسک نقد شوندگی و کیفیت سود با قیمت‌گذاری دارایی‌های سرمایه‌ای چگونه است؟”

1- 3 اهمیت و ضرورت تحقیق

1-3-1 اهمیت و ضرورت تحقیق ازلحاظ نظری:

• کمبود مبانی نظری که رابطه ریسک نقد شوندگی و کیفیت سود با قیمت‌گذاری دارایی‌های سرمایه‌ای در آن مورد بررسی قرارگرفته باشد و فقدان مدل مناسب در این زمینه در ایران؛
• گسترش ادبیات تحقیق و اطلاعات نظری پیرامون قیمت‌گذاری دارایی‌های سرمایه‌ای که منجر به افزایش دانش کارشناسان و فعالان بازار سرمایه می‌شود؛
• توسعه‌ی اطلاعات نظری پیرامون رابطه ریسک نقد شوندگی و کیفیت سود با قیمت‌گذاری دارایی‌های سرمایه‌ای که منجر به افزایش دانش کارشناسان و فعالان بازار سرمایه در تحلیل وضعیت بازار می‌شود.

[1] . Capital asset pricing model
[2] .‌ Zabarankin et all
[3] . Liquidity risk
[4] .Earnings quality
[5] . Bellovary et all