دانشگاه تهران

دانشکده مدیریت

ارائه روشی برای تعیین حاشیه امنیت کارایی واحدهای تصمیم گیری

بر پایه مدل تحلیل پوششی داده­ها

مطالعه موردی: گروه­های آموزشی دانشگاه علم و فرهنگ

رساله برای دریافت درجه دکتری

در رشته مدیریت صنعتی گرایش تولید و عملیات

مهر ماه 1391

برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده و استاد راهنما در سایت درج نمی شود

(در فایل دانلودی نام نویسنده و استاد راهنما موجود است)

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

عنوان صفحه

فصل اول: کلیات تحقیق 10-1 1-1 مقدمه 2

1-2 بیان و اهمیت تحقیق 3

1-3 سابقه تحقیقات ومطالعات انجام گرفته 6

1-4 اهداف تحقیق 7

1-5 قلمرو تحقیق 7

1-6 جامعه آماری 8

1-7 نمونه آماری 8

1-8 تعریف واژه ها و اصطلاحات 8

فصل دوم: ادبیات تحقیق 44-11

2-1 مقدمه 12

2-2 مفهوم کارایی 13

2-3 محاسبه کارایی 14

2-4 فارل و اندازه گیری کارایی 17

2-5 تحلیل پوششی داده­ها 21

2-6 تشریح اصطلاحات رایج در تحلیل پوششی داده ها 22

2-6-1 مضربی و پوششی 22 2-6-2 بازده به مقیاس 23

2-6-3 ورودی محور و خروجی محور 23

2-6-4 شعاعی و غیر شعاعی 25

2-7 مدل های پایه در تحلیل پوششی داده ها 25

2-7-1 مدل نسبت CCR ورودی محور 25

2-7-2 مدل اولیه ( مضربی ) CCR ورودی محور 27

2-7-3 مدل ثانویه ( پوششی ) CCR ورودی محور 28

2-7-4 مدل نسبت CCR خروجی محور 29

2-7-5 مدل اولیه ( مضربی ) CCR خروجی محور 30

2-7-6 مدل ثانویه ( پوششی ) CCR خروجی محور 31

2-7-7 مدل نسبت BCC ورودی محور 31

2-7-8 مدل اولیه ( مضربی ) BCC ورودی محور 32

2-7-9 مدل ثانویه ( پوششی ) BCC ورودی محور 33

2-7-10 مدل نسبت BCC خروجی محور 34

2-7-10 مدل اولیه ( مضربی ) BCC خروجی محور 35

2-7-11 مدل ثانویه ( پوششی ) BCC خروجی محور 36

2-8 تحلیل حساسیت در تحلیل پوششی داده­ها 37

2-9 حساسیت جواب بهینه نسبت به خطای احتمالی در اندازه گیری داده ها 40

فصل سوم: طراحی مدل ریاضی 99-45

3-1 مقدمه 46

3- 2 معرفی مفهوم جدید: حاشیه امنیت کارایی 47

3-3 تبیین حاشیه امنیت کارایی 48

3-4 چگونگی محاسبه حاشیه امنیت کارایی 53

3- 5 الگوریتم محاسبه حاشیه امنیت کارایی 53

3-5-1 مثال: محاسبه حاشیه امنیت کارایی بر اساس الگوریتم 55

3- 6 مدل ریاضی برای محاسبه حاشیه امنیت کارایی 64

3-7 مدل ریاضی برای محاسبه حاشیه امنیت کارایی از طریق تحلیل نموداری 64

3 -7-1 مدل ریاضی محاسبه حاشیه امنیت کارایی در وضعیت الف iα<β 75 3-7-2 مدل ریاضی محاسبه حاشیه امنیت کارایی در وضعیت ب iα>β 77

3-7-3 مدل ریاضی محاسبه حاشیه امنیت کارایی در وضعیت ج iα=β 78

3-7-4 متمم مدل ریاضی محاسبه حاشیه امنیت کارایی 79

3-8 مثال: محاسبه حاشیه امنیت کارایی براساس مدل ریاضی مبتنی بر

تحلیل نموداری 79

3-8-1 مثال1: محاسبه حاشیه امنیت کارایی براساس مدل ریاضی مبتنی بر

تحلیل نموداری – وضعیت الف 79

3-8-2 مثال 2 : محاسبه حاشیه امنیت کارایی براساس مدل ریاضی مبتنی بر

تحلیل نموداری – وضعیت ب 84

3-8-3 مثال 3 : محاسبه حاشیه امنیت کارایی براساس مدل ریاضی مبتنی بر

تحلیل نموداری – وضعیت ج 86

3- 9 مدل ریاضی توسعه یافته محاسبه حاشیه امنیت کارایی 88

3- 10 محاسبه حاشیه امنیت کارایی براساس مدل ریاضی توسعه یافته 96

3- 10-1 مثال1: محاسبه حاشیه امنیت کارایی براساس مدل ریاضی توسعه یافته 96

3-10-2 مثال2: محاسبه حاشیه امنیت کارایی براساس مدل ریاضی توسعه یافته 97

3-11 اعتبار و روایی تحقیق 98

فصل چهارم: آزمون مدل حاشیه امنیت کارایی با داده­هایی از

دانشگاه علم و فرهنگ 133-100

4-1 مقدمه 101

4- 2 معرفی نمونه مورد مطالعه 101

4- 3 بررسی کارایی واحدهای تصمیم گیری در نمونه مورد مطالعه 104

4- 4 تعیین میزان ورودی­ها و خروجی­ها برای نمونه مورد مطالعه 107

4- 5 محاسبه حاشیه امنیت کارایی برای نمونه مورد مطالعه برمبنای الگوریتم 3-1 116

4- 6 محاسبه حاشیه امنیت کارایی برای نمونه مورد مطالعه برمبنای

مدل ریاضی توسعه یافته 123

4-7 محاسبه حاشیه امنیت کارایی گروه های آموزشی در نمونه مورد مطالعه

به تفکیک دانشکده 125

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادها 146-134

5-1 مقدمه 135

5-2 خلاصه مسئله تحقیق 135

5-3 محاسبه حاشیه امنیت کارایی 137

5-3-1 محاسبه حاشیه امنیت کارایی به کمک الگوریتم 137

5-3-2 محاسبه حاشیه امنیت کارایی به کمک مدل ریاضی(با محدودیت

تعداد ورودی ها و خروجی ها) 139

5-3-3 محاسبه حاشیه امنیت کارایی به کمک مدل برنامه ریزی خطی 141

5-4 نتیجه گیری از مطالعه موردی 142

5- 5 پیشنهادها برای تحقیقات آینده 143

5-5-1 حذف فرض ثابت بودن استراتژی برای واحد محک سنجش 143

5-5-2 پذیرش تغییر در عملکرد سایر واحدها- پویایی مدل 144

5-5-3 محاسبه حاشیه امنیت کارایی بر پایه مدل های غیر کلاسیک 145

5-5-4 استفاده از داده های دقیق تر برای محاسبه کارایی 145

5-5-5 بررسی اثر بازخورد حاشیه امنیت کارایی 145

5-5-6 بسط مفهوم حاشیه امنیت کارایی 146

5-5-7 بررسی حاشیه امنیت کارایی در شرایط منابع مشترک 146

5-5-8 بررسی حاشیه امنیت کارایی در حالت های مختلف 146

5-5-9 بررسی خواص حاشیه امنیت کارایی 146

منابع و مآخذ 157-147

منابع فارسی 148

منابع انگلیسی 151

عنوان صفحه

جدول شماره 3-1 اطلاعات مربوط به ورودی ها و خروجی های 10 واحد تصمیم گیری 56

جدول شماره 3-2 کارایی واحد های تصمیم گیری 57

جدول شماره 3-3 کارایی واحد های تصمیم گیری بعد از بهبود164درصدی عملکرد واحد شماره 2 59

جدول شماره 3-4 کارایی واحد های تصمیم گیری بعد از بهبود 165درصدی عملکرد واحد شماره 2 60

جدول شماره 3-5 کارایی واحد های تصمیم گیری بعد از بهبود 62 درصدی عملکرد واحد شماره 2 61

جدول شماره 3-6 کارایی واحد های تصمیم گیری بعد از بهبود 63 درصدی عملکرد واحد شماره 2 62

جدول 3-7 حاشیه امنیت واحد شماره 8 نسبت به سایر واحد های تصمیم گیری 63

جدول شماره 3-8 ورودی و خروجی های 6 واحد تصمیم گیری 80

جدول شماره 3-9 کارایی واحد های تصمیم گیری 80

جدول شماره 3-10 کارایی واحدهای تصمیم­گیری پس از بهبود243درصدی عملکرد واحد شماره 5 83

جدول شماره 3-11 کارایی واحدهای تصمیم­گیری پس از بهبود244درصدی عملکرد واحد شماره 5 83

جدول شماره 3-12 کارایی واحدهای تصمیم­گیری پس از بهبود250درصدی عملکرد واحد شماره 5 85

جدول شماره 3-13 کارایی واحدهای تصمیم­گیری پس از بهبود251درصدی عملکرد واحد شماره 5 86

جدول شماره 3-14 کارایی واحدهای تصمیم­گیری پس از بهبود20درصدی عملکرد واحد شماره 6 87

جدول شماره 3-15 کارایی واحدهای تصمیم­گیری پس از بهبود21درصدی عملکرد واحد شماره 6 88

جدول 4-1: پارامترهای ورودی و خروجی در نظر گرفته شده برای واحدهای دانشگاهی

در تحقیقات پیشین 105

جدول 4-2: اسامی گروه­های آموزشی دانشگاه علم و فرهنگ به تفکیک دانشکده 108

جدول 4-3: هزینه کل، تعداد دانشجو و هزینه سرانه هر گروه آموزشی 109

جدول 4-4: میانگین نمرات تراز دانشجویان ورودی به هر رشته 110

جدول 4-5: میانگین نمرات ارزشیابی اساتید هر گروه (رضایت دانشجویان هر گروه) 111

جدول 4-6: قبولی­های آزمون کارشناسی ارشد به تفکیک گروه 112

جدول 4-7: امتیاز هر نوع تألیف مطابق با آیین نامه ارتقا 113

جدول 4-8: میزان تألیفات هر گروه آموزشی و امتیاز آن 114

جدول 4-9: ورودی­ها و خروجی­های هر کدام از گروه­های آموزشی 115

جدول 4-10: میزان کارایی گروه­های آموزشی دانشگاه علم و فرهنگ 116

جدول 4-11: حاشیه امنیت نسبی کارایی واحدها بر حسب درصد (سطر نسبت به ستون) 120

جدول 4-11 (ادامه): حاشیه امنیت نسبی کارایی واحدها بر حسب درصد (سطر نسبت به ستون) 121

جدول 4-12: حاشیه امنیت مطلق کارایی واحدهای تصمیم­گیری بر حسب درصد 122

جدول 4-13: ورودی ها و خروجی های گروه های آموزشی دانشکده علوم انسانی 125

جدول 4-14 : ورودی ها و خروجی های گروه های آموزشی دانشکده فنی و مهندسی 126

جدول 4-15 : ورودی ها و خروجی های گروه های آموزشی دانشکده هنر 126

جدول 4-16: میزان کارایی گروه های آموزشی دانشکده علوم انسانی 127

جدول 4-17 : میزان کارایی گروه های آموزشی دانشکده فنی و مهندسی 127

جدول 4-18 : میزان کارایی گروه های آموزشی دانشکده هنر 128

جدول 4-19: حاشیه امنیت کارایی گروه های آموزشی دانشکده علوم انسانی 129

جدول 4-20: حاشیه امنیت مطلق کارایی گروه های آموزشی دانشکده علوم انسانی 130

جدول 4-21: حاشیه امنیت کارایی گروه های آموزشی دانشکده فنی و مهندسی 131

جدول 4-22: حاشیه امنیت مطلق کارایی گروه های آموزشی دانشکده فنی و مهندسی 131

جدول 4-23: حاشیه امنیت کارایی گروه های آموزشی دانشکده هنر 132

جدول 4-24: حاشیه امنیت مطلق کارایی گروه های آموزشی دانشکده هنر 133

عنوان صفحه

شکل 1-1 : نمودار مقالات منتشره در حوزه تحلیل پوششی داده ها (Emrouznejad,2008) 4

شکل 2-1 تبدیل n ورودی به m خروجی در یک واحد تصمیم گیرنده 13

شکل 2-2: تابع تولید کارا و واحدهای کارا و ناکارا 18

شکل 2-3 کارایی یک واحد ناکارا

19

شکل 2-4 الف بازده به مقیاس متغیر، ب بازده به مقیاس ثابت 24

شکل 2-5 عملکرد تعدادی واحد یک ورودی – یک خروجی 40

شکل 2-6 بدتر شدن ورودی و خروجی B به اندازه δ 41

شکل 2-7 عملکرد واحد های کارای A,B,C,D 42

شکل 3-1: عملکرد تعدادی واحد در یک مدل یک ورودی – دو خروجی 49

شکل 3-2: عملکرد واحد E بهبود یافته است. 50

شکل 3-3: واحد E با بهبود عملکرد، بر روی مرز کارا قرار می­گیرد. 51

شکل 3-4: تغییر در مرز کارا در اثر بهبود عملکرد واحد E 51

شکل 3-5: کاهش کارایی واحد F در اثر بهبود عملکرد واحد E 52

شکل 3-6: نمایش عملکرد یک واحد با یک نقطه در صفحه 65

شکل 3-7: نقاط نشاندهنده عملکرد واحدها و واحدهای تشکیل دهنده مرز کارا 66

شکل 3-8: ارتقاء عملکرد یک واحد ناکارا با استراتژی ثابت 67

شکل 3-9: واحد ناکارای اولیه با ارتقاء عملکرد، به مرز کارا می­رسد. 67

شکل 3-10: جابجا شدن مرز کارا با ارتقاء عملکرد واحد محک سنجش 68

شکل 3-11: کارا ماندن تمام واحدهای سابقا کارا، در عین جابجا شدن مرز کارا 69

شکل 3-12: واحد سابقا کارای B، کارایی خود را از دست می­دهد. 70

شکل 3-13 : یافتن حاشیه امنیت کارایی واحد B نسبت به واحد D 70

شکل 3-14 : میزان پیشرفت عملکرد واحد D 71

شکل 3-15 : شماره­گذاری واحدهای کارا به ترتیب زاویه iα 72

شکل 3-16 وضعیت الف 73

شکل 3-17 وضعیت ب 74

شکل 3-18 وضعیت ج 74

شکل 3-19: یافتن میزان حاشیه امنیت کارایی در وضعیت الف 75

شکل 3-20: یافتن میزان حاشیه امنیت کارایی در حالت ج 78

شکل 3-21 وضعیت واحدهای کارا و ناکارا 81

شکل 3-22 تفکیک واحد های کارا و نا کارا 89

شکل 3-23 بهبود عملکرد واحد D، واحد B را از کارایی می­اندازد. 90

شکل 3-24‌ مکان هندسی نقاطی که از جمع موزون تمام نقاط کارا به دست می­آیند

و فقط وزن نقطه B مثبت است. 92

شکل 5-1 استراتژی متفاوت برای واحد بهبود دهنده عملکرد 144

فصل اول

کلیات تحقیق

روش شناسی تحقیق

«هرگاه توانستیم آنچه را که درباره آن صحبت می‌کنیم اندازه گرفته و در قالب اعداد و ارقام بیان نماییم، می‌توانیم ادعا کنیم درباره موضوع مورد بحث چیزهایی می‌دانیم. در غیر این صورت آگاهی و دانش ما ناقص بوده و هرگز به مرحله بلوغ نخواهد رسید»

لرد کلوین فیزیکدان انگلیسی

1-1 مقدمه

ارزیابی عملکرد سازمان و واحدهای درون سازمانی، یکی از اصلی­ترین اموری است که در صورت صحت انجام، می­تواند موجبات موفقیت هر سازمانی را به دنبال داشته باشد. در شرایط رقابت­آمیز کنونی نیز که توجه به موضوع تعالی سازمان امری طبیعی و غیر قابل اجتناب محسوب می­شود اهمیت ارزیابی عملکرد و سنجش کارایی، بیش از پیش هویدا است. پذیرفتنی است که ارزیابی عملکرد یک سازمان، فرآیند سنجش کارایی و اثربخشی فعالیت­های واحدهای آن سازمان و تعیین برآیند کلی آن می­باشد.

یکی از کاربردی ترین روش های سنجش کارایی، استفاده از مدل های تحلیل پوششی داده­هاست. تحلیل پوششی داده­ها برای تعدادی واحد تصمیم­گیری همگن (واحدهایی با ورودی­های یکسان و خروجی­های یکسان) کارایی نسبی را اندازه گرفته و واحدهای کارا و ناکارا را شناسایی می‌کند.