واحد گرمی
پایان نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد در رشته مدیریت اجرایی
گرایش استراتژیک
عنوان:
بررسی کارایی نسبی شرکت آب و فاضلاب استان اردبیل با استفاده از روش تحلیل پوششی داده ها
شهریورماه 1392
تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :
(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)
فهرست مطالب
عنوان صفحه
چکیده 1
فصل اول: کلیات تحقیق
1-1- مقدمه.2
1-2- بیان مسئله4
1-3- اهمیت و ضرورت انجام تحقیق.6
1-4- اهداف تحقیق8
1-4-1- اهداف اصلی تحقیق.8
1-4-2- اهداف فرعی تحقیق8
1-5- سؤالات تحقیق.10
1-5-1- سؤالات اصلی تحقیق10
1-5-2- سؤالات فرعی تحقیق.10
1-6- فرضیه های تحقیق.10
1-7- متغیرهای تحقیق.10
1-7-1- متغیرهای نهاده ای(ورودی).10
1-7-2- متغیرهای ستاده ای(خروجی).11
1-8- جنبه جدید بودن و نوآوری در تحقیق.11
1-9- چارچوب نظری تحقیق11
1-10- تعریف مفهومی و عملیاتی واژه ها واصطلاحات فنی و تخصصی.11
1-10-1- تعریف مفهومی تحلیل پوششی داده ها.11
1-10-2- تعریف عملیاتی تحلیل پوششی داده ها12
1-10-3- واحد تصمیم گیری13
1-10-3-1- واحدهای تصمیم گیری کارا13
1-10-3-2- واحد تصمیم گیری ناکارا13
1-10-4- تعریف مفهومی کارایى.13
1-10-5- تعریف عملیاتی کارایی.14
1-10-6- کارایی نسبی.14
1-10-6-1- واحدهای نسبی کارا .14
1-10-6-2- واحدهای نسبی ناکارا15
1-10-7- مرزکارا.15
1-10-8- مجموعه ممکن تولید.15
1-10-9- داده ها15
1-10-10- ستاده ها.15
فصل دوم: مروری بر تحقیقات انجام شده
بخش اول: مبانی نظری کارایی
2-1-1- مقدمه16
2-1-2- معانی لغوی کارایی17
2-1-3- معانی اصطلاحی و دیدگاه رشته ها و علوم مختلف راجع به کارایی.18
2-1-3-1- دیدگاه کلی رشته های فنی و مهندسی18
2-1-3-2- دیدگاه مهندسی مکانیکی.18
2-1-3-3- دیدگاه مهندسی صنایع18
2-1-3-4- دیدگاه علم مدیریت19
2-1-3-5- دیدگاه علم اقتصاد19
2-1-4- تاریخچه کارایی20
2-1-5- کارایی و مفهوم آن21
2-1-5-1- کارایی مطلق25
2-1-5-2- کارایی نسبی25
2-1-6- مفاهیم کارایی، اثر بخشی و بهره وری25
2-1-7- رابطه اثربخشی و کارایی.27
2-1-8- کارایی سازمانی.28
2-1-9- انواع کارایی30
2-1-9-الف)کارایی فنی.30
2-1-9-ب)کارایی نسبی31
2-1-9-ج)کارایی مقیاسی31
2-1-9-د)کارایی ساختاری32
2-1-9-ه)کارایی تخصیصی.32
2-1-9-و)کارایی اقتصادی33
2-1-10- رابطه بین کارایی تخصیصی و کارایی تکنیکی.33
2-1-11- کارایی در مؤسسات غیر انتفاعی.33
2-1-12- اندازه گیری عملی کارایی34
2-1-13- تاریخچه شرکت آب و فاضلاب استان34
2-1-14- موضوع فعالیت شرکت مطابق اساسنامه34
2-1-15- چشم انداز شرکت.35
بخش دوم: مبانی ریاضی کارایی
2-2-1- مفهوم تابع تولید35
2-2-2- استفاده از تابع تولید برای تعیین میزان کارایی.37
2-2-3- بازده به مقیاس الگوی مورد استفاده37
2-2-3-1- بازده نسبت به مقیاس ثابت37
2-2-3-2- بازده نسبت به مقیاس متغیر.38
2-2-4- مجموعه امکان تولید38
2-2-5- روش های اندازه گیری کارایی38
2-2-5- الف)روش پارامتریک.39
2-2-5- ب)روش ناپارامتریک.40
بخش سوم: تحلیل پوششی داده ها
2-3-1- مفهوم تحلیل پوششی داده ها40
2-3-2- پیشینه تاریخی تحلیل پوششی داده ها.48
2-3-3- دو مشخصه اساسی برای الگوی DEA.50
2-3-3-الف) ماهیت ورودی.50
2-3-3- ب) ماهیت خروجی50
2-3-4- رویکرد سیستمی DEA.50
2-3-5- مدل های اساسی(قطعی) DEA.51
2-3-5-1- مقدمه.51
2-3-5-2- مدلCCR.52
2-3-5-2- الف)مدل نسبت(کسری)CCR52
2-3-5-2- ب)مدل مضربی CCR با ماهیت ورودی54
2-3-5-2-ج) ثانویه مدل مضربی CCR اصلاح شده ورودی محور55
2-3-5-2-د)مدل پوششی CCR با ماهیت ورودی55
2-3-5-2-ه) اصلاح شده ورودی محورCCRمدل پوششی.56
2-3-5-2- و)مدل مضربی CCR با ماهیت خروجی.57
2-3-5-3- ز)مدل پوششی CCR با ماهیت خروجی.57
2-3-5-2-ح) خروجی محورCCRمدل پوششی اصلاح شده.57
2-3-5-3- مدل BCC.58
2-3-5-3-الف)مدل مضربی BCC با ماهیت ورودی.58
2-3-5-3-ب)مدل پوششی BCC با ماهیت ورودی.59
2-3-5-3-ج)مدل پوششی BCCاصلاح شده ورودی محور60
2-3-5-3-د)مدل مضربی BCC با ماهیت خروجی60
2-3-5-3-ه)مدل پوششی BCC با ماهیت خروجی.61
2-3-5-3-و)مدل پوششی BCC اصلاح شده خروجی محور.61
2-3-5-4- مدل جمعی.62
2-3-5-4-الف)مدل اولیه جمعی62
2-3-5-4-ب)مدل ثانویه جمعی.63
2-3-5-4-ج)مدل جمعی موزون63
2-3-6- اندازه گیری کارایی فنی در روش DEA.64
2-3-7- مزایا و معایب روش DEA67
2-3-7-1- مزایای روش DEA.67
2-3-7-2- معایب روش DEA67
2-3-8- برخی از قابلیت های کاربردی DEA68
2-3-9- استفاده از روش اندرسون- پیترسون جهت رتبه بندی کامل واحدهای کارا68
بخش چهارم: واحدهای تصمیم گیرنده
2-4-1-هدف و منظور از واحدهای تصمیم گیرنده69
2-4-1-1-تعریف واحدهای تصمیم گیرنده.70
2-4-1-2-شرایط واحدهای تصمیم گیرنده.71
2-4-1-3- تقسیم بندی واحدهای تصمیم گیرنده کارا71
بخش پنجم: پیشینه موضوعی تحقیق
2-5-1- تحقیقات مرتبط.71
2-5-3- پیشینه تحقیقات انجام یافته در داخل کشور72
2-5-4- پیشینه تحقیقات انجام یافته در خارج از کشور75
فصل سوم: مواد و روش ها
3-1- مقدمه.78
3-2-روش تحقیق79
3-3-فرایند تحقیق.79
3-4- شناسایی اهداف79
3-5-قلمرو مکانی تحقیق.80
3-6-جامعه آماری.80
3-7-قلمرو زمانی تحقیق80.
3-8-قلمرو موضوعی تحقیق.80
3-9-روش گردآوری اطلاعات.80
3-9-1-روش کتابخانه ای.81
3-9-2-مصاحبه.81
3-10-ابزار گردآوری اطلاعات81
3-11-روش ها و ابزارهای تجزیه و تحلیل اطلاعات81
3-12- تعیین شاخص های مورد ارزیابی.85
3-13- اهمیت شاخص ها.85
3-14- متغیرهای تحقیق86
3-14-1- رهنمودهای کلی انتخاب متغیرهای ورودی و خروجی86
3-14-2- متغیرهای نهاده وستاده واحدهای تابعه شرکت.87
3 -14-2-الف) متغیرهای نهاده ای.87
3-14-2- ب) متغیرهای ستاده ای87
3-15-تعیین واحدهای تصمیم گیرنده.87
فصل چهارم: نتایج
4-1-مقدمه88
4-2-نوع مدل مورد استفاده.89
4-3-تهیه جدول آماری.91
4-4-نتایج تحقیق حاصل از حل مدل ها.93
فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری
5-1-مقدمه102
5-2-مروری بر مسأله تحقیق.103
5-3-بحث و نتیجه گیری103
5-4-پیشنهاد به شرکت متبوع104
5-6-پیشنهادها برای تحقیقات آتی105
عنوان صفحه
فهرست جداول
جدول 4-1: داده های خام شاخص های ورودی و خروجی.91
جدول 4-2: شاخص های ورودی.92
جدول 4-3: شاخص های خروجی93
جدول4-4: واحدهای کارا و ناکارا.96
جدول4-5: رتبه بندی واحدهای کارا97
جدول 4-6: واحدهای مرجع و وزن آنها.99
جدول 4-7: گزارش پتانسیل توسعه واحدها.101
عنوان صفحه
فهرست نمودارها
نمودار4-1: کارایی واحدهای تابعه شرکت آب وفاضلاب استان اردبیل95
نمودار4-2: رتبه بندی کارایی واحدهای تابعه شرکت97
نمودار4-3: واحدهای مرجع98
نمودار4-4: گزارش پتانسیل توسعه واحدها.100
عنوان صفحه
پیوست ها
نمودار1- شاخص ها و مقادیر بهینه واحد اردبیل115
نمودار2- شاخص ها و مقادیر بهینه واحد پارس آباد116
نمودار3- پتانسیل توسعه کلی واحدها.117
نمودار4- همبستگی تعداد مشترک به تعداد کارکنان واحدها.118
نمودار5- همبستگی درآمد به تعداد کارکنان واحدها.119
نمودار6- توزیع فراوانی کارایی واحدها120
نمودار7- مقایسه واحد بیله سوار با واحد مرجع اردبیل121
نمودار8- مقایسه واحد مشگین شهر با واحد مرجع کوثر122
نمودار9- پتانسیل توسعه شاخص های واحد سرعین123
نمودار10-پتانسیل توسعه شاخص های واحد نمین.124
نمودار11- پتانسیل توسعه شاخص های واحد بیله سوار125
نمودار12- پتانسیل توسعه شاخص های واحد نیر126
عنوان صفحه
فهرست منابع108
چکیده
مدل تحلیل پوششی داده ها یکی از روش های سنجش کارایی شناحته شده و مورد استفاده جهت ارزیابی کارایی نسبی واحدهای تصمیم گیری مشابه به شمار می رود. این مدل، قادر به اندازه گیری کارایی واحدهای تصمیم گیری در یک زمان مشخص با هدف مقایسه آنها با یکدیگر و همچنین قادر به اندازه گیری پویایی کارایی یک واحد تصمیم گیری در سری های زمانی متفاوت با هدف تشخیص روند تغییرات کارایی آن واحد می باشد. به عبارت دیگر به کمک مدل های تحلیل پوششی داده ها، می توان عملکرد یک واحد تصمیم گیرنده را در یک دوره زمانی مشخص با عملکرد همان واحد تصمیم گیری در یک دوره زمانی دیگر و یا اینکه با واحد های تصمیم گیری دیگر مقایسه نمود. در این تحقیق شاخص کارایی که به صورت نسبت ستاده به داده تعریف می شود، بعنوان معیار عملکرد انتخاب شده است. از مدل های تحلیل پوششی داده ها که یک تکنیک مبتنی بر برنامه ریزی ریاضی است به منظور ارزیابی کارایی نسبی واحدهای تصمیم گیری مشابه که دارای داده ها و ستاده های چندگانه هستند، برای ارزیابی کارایی شرکت آب و فاضلاب استان اردبیل استفاده شده است. دلیل استفاده از این مدل ها قابلیت ها و ویژگی های منحصر به فرد آنها و جبران نقاط ضعف مدل های دیگر ارزیابی می باشد که هریک به جنبه ای از فرایند ارزیابی می پردازند. این ارزیابی علاوه بر مقایسۀ کارایی هر واحد با خودش، به قیاس آن واحد با سایر واحدها نیز پرداخته است. تحقیق حاضر از نوع تحقیقات کاربردی محسوب می شود. اهداف آن مشخص نمودن کارایی نسبی، رتبه بندی و مشخص نمودن پتانسیل لازم جهت توسعه واحدهای تابعه شرکت آب و فاضلاب استان اردبیل می باشد. معیارهایی که به عنوان نهاده ها انتخاب شده اند، عبارتند از: تعداد کارکنان، طول خطوط شبکه آب و فاضلاب و هزینه پرسنلی، ستاده ها شامل: تعداد مشترکین آب و فاضلاب، حجم آب و فاضلاب تولیدی، میزان درآمد و درصد پرت آب در شبکه می باشند. جامعه آماری این تحقیق کلیه واحدهای تابعه شرکت آّب و فاضلاب استان اردبیل به تعداد 10 واحد می باشد. تجزیه و تحلیل داده ها از روش تحلیل پوششی داده ها با الگوی بازده متغیر نسبت به مقیاس می باشد. پس از جمع آوری داده ها و تجزیه و تحلیل آنها به کمک نرم افزار DEA-Master نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که 50درصد واحدها کارا و مابقی ناکارا می باشند.
واژگان کلیدی: کارایی نسبی- تحلیل پوششی داده ها- واحدهای تصمیم گیری- نهاده ها- ستاده ها- شرکت آب وفاضلاب
فصل اول
کلیات تحقیق
1-1- مقدمه
فقدان نظام مدیریت راهبردی عملکرد، نبود نظام کارآمد ارزیابی عملکرد، عدم حاکمیت دیدگاه اقتصادی و پایین بودن کارایی و اثربخشی از مشخصه های بارز نظام اداری ایران است و این ویژگی ها موجب شده که سازمان ها و دستگاههای فعال در چنین نظامی از بهره وری کمتری برخوردار شوند. گام بنیادین در پایداری چنین روش مدیریتی ایجاب می نماید که با رویکرد روشهای کارآمد علمی- کاربردی به تعادل بین نهاده ها و ستاده های سازمان برسیم و با ارزیابی مستمر عملکردها به نهادینه کردن بهره وری اقدام کنیم، بدیهی است دستیابی به خواسته ها و ضرورتهای فوق و آنچه این طرح در پی آن است، با اندازه گیری فعالیتها و از طریق به کارگیری مدلهای علمی و کمیت پذیر و نهایتاً طراحی و استقرار یک نظام ارزیابی عملکرد ممکن خواهد بود. اهمیت این اندازه گیری به حدی است که بر اساس تجربیات انجام شده در کشورهای صنعتی، میتوان صرفاً با اعلام، برقراری و اجرای یک سیستم ارزیابی عملکرد و حتی بدون هیچ گونه تغییری در سازمان یا سرمایه گذاری، 5 تا 10درصد بهره وری و کارایی را افزایش داد. لذا در عصر ما کارایی و اثربخشی بالاترین هدف مدیران و ارزشمندترین مقصد همه سازمانها باید باشد. تلاش برای افزایش کارایی، جدی ترین مبارزه ای است که مدیریت در آستانه قرن بیست و یکم با آن روبروست. لذا اگر با هزینه یکسان، محصول بیشتری تولید شود یا مقدار معینی محصول با هزینه کمتری تولید شود، منافعی برای کل جامعه حاصل می شود که می تواند برای تأمین زندگی بهتر برای افراد جامعه مؤثر باشد (حمزه پور و محمدی، 1391).
آب از مواهب طبیعی خدادادی است که با فراهم ساختن بستر حیات، تداوم زندگی همه موجودات عالم را میسر می سازد. امروزه، همگان بر نقش تأثیرگذار آب در شکل دهی توسعه پایدار اذعان دارند و افزایش روز افزون جمعیت، گسترش و تنوع فعالیت های کشاورزی و صنعتی، ارتقای سطح فرهنگ و بهداشت عمومی و گسترش صنایع در سطح کشور از عمده ترین عوامل افزایش تقاضاست که عدم توجه به برنامه ریزی صحیح آن باعث وقوع بحران آب در کشور خواهد شد. اهمیت آب علاوه بر اینکه عامل حیات بخش آدمی است بلکه به عنوان مهم ترین عامل توسعه صنعتی، اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و شکوفایی تمامی بخش های زیست محیطی نقش سازنده و غیر قابل جایگزینی دارد. نیاز مستمر و ضروری به دستیابی مطمئن و مداوم به منابع آب شیرین همراه با محدودیت این منابع از یک سو و ناهمگونی توزیع زمانی و مکانی این منابع از سوی دیگر موجب شده تا با افزایش جمعیت و دگرگونی نیازهای فردی و اجتماعی و رشد روز افزون تقاضا موضوع آب به یکی از چالش های عمده جهان بدل گردد(یونس لو، 1388).
مدیریت آب درگذشته به معنای مدیریت کارهای اجرایی شامل تأمین، انتقال، توزیع و تصفیه آب مطرح بوده است اما در مدیریت آب امروزه دیدگاه وسیعی نسبت به مقوله آب برای برطرف ساختن بخشی از نیازهای آبی مطرح و در کنار مدیریت تأمین و توزیع، مدیریت تقاضا (مصرف) از اهمیت خاصی برخوردار است. با روندی که تقاضای آب در دنیا می پیماید دیری نمی پاید که تأمین آب شیرین قابل شرب به یک معضل بین المللی بدل شده و در آینده ای نزدیک مبنای اختلافات و جنگ بین اقوام و ملل مختلف قرار گیرد مگر اینکه مدیریت صحیح بر نحوه استحصال و مصرف آن اعمال گردد(یونس لو، 1388).
برای اینکه مدیریت کنیم، باید قادر به اندازه گیری باشیم این عبارت یکی از کلیدی ترین فاکتورهای مدیریت است. تا جایی که امروزه اندازه گیری بعنوان یکی از پایه ای ترین مبنای علوم مختلف در عرصه دستاوردهای بشری در آمده است. بی شک علم از زمانی آغاز می شود که اندازه گیری پا به میدان می گذارد بعنوان مثال، در علم مدیریت اگر نتوانیم عملکرد سازمان را اندازه گیری کنیم، طبیعتاً تشخیص کاستی های موجود و برنامه ریزی برای آنها غیرممکن خواهد بود. به بیانی دیگر می توان اندازه گیری عملکرد را بعنوان چراغ راه و هدایتگر کلیه فعالیتهای مدیریتی مطرح نمود. رشد و توسعه پایدار سازمانها و مؤسسات کشور و پیامد آن یعنی رشد اقتصاد ملی مرهون سنجش، اندازه گیری، تجزیه و تحلیل، مقایسه و انجام اقدامات لازم و ضروری در این زمینه است. لذا برای نیل به این مقصود بحث ارزیابی کارایی مطرح است. این مهم از نظر متخصصین فن پوشیده نمانده است تا آنجا که در طی حدود یک قرنی که از تولد اولین تعریف کارایی می گذرد، روش های اندازه گیری کارایی توسعۀ فوق العاده ای یافته است. اولین روش های اندازه گیری کارایی به صورت روش های پارامتریک و به کمک تعریف تابع تولید ارائه شد. اما چندی نگذشت که فارل[1] برای رفع محدودیتهای تابع تولید، در حدود پنجاه سال پیش، سنگ بنای اولیه تکنیک تحلیل پوششی داده ها را پایه گذاری نمود. در آن زمان هیچ کس تصور نمی کرد که در کمتر از نیم قرن این بحث چنان پیشرفت کند که در بیشتر شاخه های علوم، از ریاضیات گرفته تا علوم، فنی و مهندسی، مدیریت و اقتصاد و غیره بعنوان یک تکنیک کارا در تحلیل عملکرد واحدهای تصمیم گیری مطرح شود(پارسی، میراندخت، 1385).
در تحقیق حاضر سعی بر آن است که ضمن شناسایی و تحلیل معیارهای ارزیابی کارایی (عوامل مؤثر بر کارایی) شرکت آب وفاضلاب استان اردبیل و در نهایت رتبه بندی آنها با استفاده از تکنیک تحلیل پوششی داده ها، کارایی آنها نیز با یکدیگر مورد مقایسه قرار گیرد.
1-2- بیان مسئله
برنامه پنجم توسعه کشور فرصت مناسبی را به منظور مواجهه و مقابله با چالش های یاد شده فراهم نموده تا در چارچوب و قالب انسجام یافته ای اقدامات لازم در سطوح ملی، منطقه ای و حوزه های آبریز برنامه ریزی و به مورد اجرا گذاشته شود. سیاستهای کلی نظام جمهوری اسلامی ایران در مورد منابع آب و راهبردهای بلند مدت توسعه منابع آب کشور نشان می دهد که به منظور حل و فصل چالش های مدیریت آب کشور در یک بستر منطقی و منطبق با موازین پذیرفته شده ی بین المللی، راهکار واقع بینانه ای جز رویکرد به مدیریت یکپارچه منابع آب وجود ندارد. در واقع به لحاظ اهمیت روزافزون نقش آب در فعالیتهای اجتماعی و اقتصادی، مدیریت منابع آب کشور باید به صورتی اعمال شود که بتواند در تلاقی و ارتباط متقابل با بخشهای مختلف اقتصادی، نهادها، سازمانها و ذینفعان، جنبه های اجتماعی، اقتصادی، تکنولوژیکی، زیست محیطی و بهداشتی را در این برهه از تاریخ توسعه کشور بصورت منسجم و یکپارچه مورد توجه و ملاحظه قرار دهد(وزارت نیرو، 1391).
مدیریت آب کشور در مسیر تاریخی خود در حال ورود به مرحله جدیدی است، چشم انداز این مرحله تاریخی مسائل و محدودیتهای جدیدی را نیز برای سال ها و دهه های آینده مطرح می سازد که تنها از طریق رویکرد به مدیریت یکپارچه منابع آب و سعی و تلاش در جهت تحقق اصول و مبانی آن، می توان به طور هوشمندانه به مقابله با آنها پرداخت. بدین جهت دیدگاه اصلی در تهیه و تدوین برنامه پنج ساله پنجم در بخش آب کشور رویکرد برای تحقق مبانی مدیریت یکپارچه منابع آب خواهد بود(وزارت نیرو، 1391).
در بحث جنبه های مبهم و مجهول کارایی نسبی شرکت آب و فاضلاب استان، و واحدهای تابعه آن تا کنون بررسی و اندازه گیری نشده است، و منظور از تحقیق حاضر ضمن بررسی کارایی نسبی، در خصوص انجام رتبه بندی واحدهای تابعه شرکت، تفکیک واحد های کارا و ناکارا، با استفاده از روش تحلیل پوششی داده ها مؤثر خواهد بود. هر سازمانی به منظور آگاهی از میزان مطلوبیت فعالیت زیر مجموعه های خود، به یک نظام ارزشیابی، جهت سنجش این مطلوبیت احتیاج دارد. شرکت آب وفاضلاب نیز از این قاعده مستثنی نیست. از این رو، امروزه فنون جدیدی جهت ارزیابی عملکرد شرکتها و سازمان ها استفاده می شود که یکی از کاربردی ترین آنها تکنیک تحلیل پوششی داده ها است. این تکنیک مبتنی بر رویکرد برنامه ریزی خطی است که برای اولین بار توسط چارنز[2]، کوپر2 و رودز3 معرفی گردید.
بطورکلی این تحقیق به بررسی و برآورد میزان کارایی نسبی شرکت آب و فاضلاب استان اردبیل با روش مرزی ناپارامتریک تحلیل پوششی داده ها می پردازد. واحدهای تابعه شرکت مربوطه بر اساس میزان کارائی اندازه گیری شده رتبه بندی می شوند. پس از اعمال مقادیر مربوط به داده ها و ستاده های تعیین شده در مدل ریاضی تحلیل پوششی داده ها نتایج مربوط به میزان کارایی و ناکارایی شرکت بدست می آید، میزان و دلایل ناکارایی هر واحد تصمیم گیرنده بطور دقیق مشخص شده، که با توجه به الگوگیری از واحدهای مرجع، واحدهای ناکارا با اعمال تغییرات و صرفه جویی در نهاده های مربوطه می تواند در مرز کارایی قرار گیرد.
1-3- اهمیت و ضرورت انجام تحقیق
امروزه ایجاد تغییر و تحول در نظام اداری امری ضروری و اجتناب ناپذیر است. به عبارت دیگر، هنگامی که در یک سازمان تحول و بهبودی ایجاد نمی شود، در اولین مرحله باید به نظام سنجش عملکرد آن توجه نمود. بنابرین لازمه ایجاد تغییر و تحول در سازمانها ارتقای کارایی و اثربخشی آنها، ارزیابی دقیق عملکردشان است(مشاط زادگان، 1386).
بشر از دیر باز در فکر تسهیل و انجام هرچه بهتر امور زندگی خود بوده است. تلاش انسان، همواره معطوف بر حداکثر کردن نتیجه با کمترین امکانات موجود جهت ایجاد ارزش افزوده است. واضح است که به دلیل محدودیت منابع در دسترس و جهت جبران این کاستی، بشر اخذ ستاده هایی با کمیت و کیفیت بیشتر را همواره مورد توجه قرار داده است. اندازه گیری کارایی، همیشه یکی از مباحث مهم مدیریت بوده است. آنچه پیکره دفاعی یک واحد اقتصادی را استحکام داده و بر دیگر رقبا ارتقاء می بخشد، نگاه تیزبینانه ای است که برنامه ریزان آن واحد با ایجاد بستری مناسب سعی می کنند تا ضمن شناسایی نقاط ضعف و قوت موجود، درصدد رفع نقایص و ارتقاء نقاط قوت در کل مجموعه برآیند و این میسر نمی شود مگر با استفاده از روش هایی که در نهایت صحت و به دور از هر گونه اغواگری، موجب شناسایی واحد های کارا از ناکارا شود. شرکت های آب و فاضلاب نیز سعی دارند که با استفاده بهینه از امکانات موجود خدماتی را ارائه دهند که به لحاظ کمیت و کیفیت در سطح بالایی باشد. این شرکت ها چون ارائه دهنده خدمات عمومی هستند و موتور محرکه جامعه تلقی می شوند، اگر بررسی نشوند از لحاظ اقتصادی و اجتماعی جامعه را با چالش مواجه خواهند نمود. در سازمان هایی که هدف ها را مجموعه ای از واحد های تصمیم گیرنده دنبال می کنند به دلیل مشابهت نهاده ها و ستانده ها، ارزیابی آن ها، مزیت های عمده ای دارد. این تحقیق به دنبال ارزیابی کارایی واحدهای تابعه شرکت ها و سازمان ها است تا واحد های تصمیم گیرنده بتوانند به کمک نتایج تحقیق یا بسط آن، اهداف زیر را پیگیری نمایند :
1- ایجاد فضای رقابتی سالم بین واحدها با توجه به نتایج تحقیق
2- استفاده از تجربیات واحد های کارا و انتقال تجربه و دانش آن ها به سایر واحدها
3– اهداف کاربردی مستتر در این ارزیابی، استفاده از نتایج جهت سیاست گذاری شرکت، استفاده از آن به عنوان ابزار محک مدیران واحد ها است(سلطان پناه و همکاران، 1387).
1.Farrel
1..Charnes
2.Cooper
