واحد نراق
دانشکده علوم انسانی
پایان‌نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد (M.A)در رشته مدیریت بازرگانی
گرایش مالی
عنوان:
آسیب‌شناسی عوامل درونی و بیرونی نظام برون‌سپاری خدمات شهری شهرداری قم با استفاده از مدل SWOT
دی‌ماه 1393
تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :
(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)
فهرست مطالب
چکیده: 1
مقدمه: 2
فصل اول: کلیات تحقیق. 3
1-1- مقدمه فصل 4
1-2- بیان مسئله. 4
1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق 10
1-4- هدف‌های تحقیق 13
1-4-1- هدف کلی 13
1-4-2- هدف‌های ویژه 14
1-5- سؤال‌های تحقیق 14
1-5-1- سؤال کلی 14
1-5-2- سؤال ویژه 14
1-6- نوع روش تحقیق 15
1-7- نحوه و ابزار گردآوری داده‌ها 15
1-7-1- جامعه آماری و نمونه تحقیق 16
1-8- نحوه و ابزار تجزیه‌وتحلیل داده‌ها 16
1-9- قلمرو تحقیق 17
1-9-1- قلمرو موضوعی 17
1-9-2- قلمرو زمانی 17
1-9-3- قلمرو مکانی 18
1-10- واژگان کلیدی تحقیق 18
فصل دوم: ادبیات موضوع 23
2-1- مقدمه. 24
2-2- تاریخچه برون‌سپاری در حوزه شهری شهرداری قم. 24
2-3- ماهیت و مفهوم برون‌سپاری 26
2-4- تعاریف برون‌سپاری 30
2-5- دلایل عمده برون‌سپاری 34
2-5-1- مزایای برون‌سپاری 36
2-5-2- معایب برون‌سپاری 42
2-6- تفاوت برون‌سپاری، پیمانکاری، خصوصی‌سازی و کوچک‌سازی 43
2-6-1- خصوصی‌سازی 44
2-6-2- کوچک‌سازی 45
2-7- درون‌سپاری 46
2-8- برون‌سپاری از دیدگاه بهره‌وری 46
2-9- انواع برون‌سپاری 49
2-10- فرآیند برون‌سپاری 52
2-11- اهمیت ضرورت آسیب‌شناسی نظام برون‌سپاری 53
2-12- مفهوم آسیب‌شناسی سازمانی 55
2-12-1- کانون‌های آسیب‌زا 58
2-12-2- عوامل ایجادکننده آسیب‌ها 59
2-12-3- کاربرد مدل‌های سازمانی 60
2-13- فرآیند آسیب‌شناسی سازمانی 62
2-13-1- الگوهای آسیب‌شناسی سازمانی 64
2-14- ماهیت آسیب‌شناسی برون‌سپاری خدمات شهری 65
2-15- شناسایی فرصت‌ها، تهدیدات و شرایط محیطی از دیدگاه اسلام. 69
2-16- مدل SWOT به‌عنوان الگوی تحقیق 70
2-16-1- ابزار تحلیل SWOT. 72
2-16-2- بررسی محیطی 74
2-16-3- نقاط قوت. 78
2-16-4- نقاط ضعف. 78
2-16-5- تهدیدها 79
2-16-6- فرصت‌ها 79
2-17- کاربرد مدل SWOT در آسیب‌شناسی نظام برون‌سپاری 79
مروری بر مطالعات گذشته. 82
الف: تحقیقات داخلی 82
ب: تحقیقات خارجی 92
فصل سوم: روش‌شناسی پژوهش 94
3-1- مقدمه. 95
3-2- نحوه اجرای تحقیق 95
3-3- روش و ابزار گردآوری داده‌ها 97
3-3-1- اطلاعات کتابخانه‌ای 97
3-3-2- روش دلفی- پانل صاحب‌نظران. 98
3-3-3- پرسشنامه. 98
3-3-4- مصاحبه. 98
3-4- روش دلفی به‌عنوان روشی برای انجام تحقیق 99
3-5- فرایند طراحی مدل تحقیق 102
3-6- سؤال اصلی تحقیق 104
3-7- طرح تحقیق 104
3-8- روش تعیین پانل خبرگان. 105
3-9- روایی روش دلفی 106
3-10- پایایی روش دلفی 107
3-11- روش‌های تجزیه‌وتحلیل اطلاعات. 109
فصل چهارم: تجزیه‌وتحلیل داده‌ها 111
4-1- مقدمه. 112
4-2- فهرست ابعاد، مؤلفه‌ها و شاخص‌های اولیه. 112
4-3- تجزیه‌وتحلیل داده‌های حاصل از دور اول. 114
4-4- تجزیه‌وتحلیل داده‌های حاصل از دور دوم. 117
4-5- تجزیه‌وتحلیل داده‌های حاصل از دور سوم. 122
4-6- ضریب اهمیت عوامل مدل SWOT 126
4-7- محاسبه امتیازات عوامل چهارگانه مدل SWOT 130
فصل پنجم: نتایج و راهکارهای تحقیق. 132
5-1- مقدمه. 133
5-2- خلاصه و نتیجه تحقیق 133
5-3- مقایسه تحقیق حاضر با پژوهش‌های قبلی 141
5-4- تحلیل و بحث. 142
5-5- تدوین ماتریس SWOT 148
5-6- ماتریس تدوین راهبردهای نظام برون‌سپاری خدمات شهری شهرداری قم. 149
5-7- پیشنهادهای عملیاتی 151
5-8- پیشنهادهایی برای محققان آینده 154
5-9- محدودیت‌های تحقیق 154
منابع و مأخذ: 157
پیوست‌ها: 165
فهرست جدول‌ها
جدول 2-1: مزایا برون‌سپاری 41
جدول 2-2: معایب برون‌سپاری 42
جدول 2-3: چرخه حیات برون‌سپاری گاتنر. 49
جدول 2-4: انواع برون‌سپاری بر اساس طبقه‌بندی حوزه‌ای 50
جدول 2-5: انواع برون‌سپاری بر اساس معیارهای طبقه‌بندی 51
جدول 2-6: انواع آسیب‌های سازمانی 60
جدول 3-1: مراحل پژوهش. 96
جدول 3-2: خصوصیات و ویژگی‌های اعضای پانل 106
جدول 3-3: آزمون آلفای کرونباخ برای پایایی عوامل و ابعاد پرسشنامه. 108
جدول 3-4: آزمون آلفای کرونباخ برای پایایی کل پرسشنامه. 109
جدول 4-1: فهرست متغیرها، ابعاد مؤلفه‌ها و شاخص‌های اولیه. 113
جدول 4-2: نتایج به‌دست‌آمده از تحلیل پرسشنامه دور اول. 115
جدول 4-3: نتایج به‌دست‌آمده از تحلیل پرسشنامه دور دوم. 119
جدول 4-4: نتایج به‌دست‌آمده از تحلیل پرسشنامه دور سوم. 123
جدول 4-5: ضریب اهمیت عوامل 127
جدول 5-1: اهم نقاط قوت، ضعف، تهدید و فرصت. 149
جدول 5-2: ماتریس عوامل درونی و بیرونی 150
فهرست شکل‌ها
شکل 2- 1: ارکان اصلی آسیب‌شناسی سازمانی 63
شکل 2-2: الگوی جامع مدیریت استراتژیک. 70
شکل 3-1: فرآیند انجام یک پژوهش دلفی 102
شکل 4-1: محاسبه امتیازات عوامل چهارگانه مدل SWOT 131
شکل 5-1: ماتریس ارزیابی موقعیت و اقدام راهبردی 147
چکیده:
پژوهش حاضر به دنبال بررسی آسیب‌شناسی عوامل درونی و بیرونی نظام برون‌سپاری خدمات شهری با استفاده از مدل SWOT می‌باشد. این پژوهش ازلحاظ هدف کاربردی و ازنظر روش تحقیق توصیفی – پیمایشی است. جامعه آماری این پژوهش، مدیران و کارشناسان ارشدخبره شهرداری قم است که تعداد آنها در زمان انجام تحقیق 30 نفر می‌باشد. برای جمع‌آوری داده‌های مربوط به مبانی نظری و استخراج عوامل و شاخص‌های اولیه از شیوه مصاحبه، منابع کتابخانه‌ای و اینترنتی و جهت گردآوری اطلاعات و داده‌های موردنیاز به‌منظور بررسی نظر خبرگان از پرسشنامه استفاده‌شده است. به‌منظور تائید روایی، از روایی محتوایی (صوری) استفاده شده (استفاده از نظر خبرگان پیرامون موضوع و به‌منظور تائید پایایی (اعتبار) از آزمون آلفای کرونباخ استفاده‌شده که میزان آن برای عوامل درونی (متغیر نقاط قوت 854/0، متغیر نقاط ضعف 900/0) و عوامل بیرونی (فرصت‌ها 922/0، تهدیدها 840/0) و برای کل پرسشنامه 892/0 است. به‌منظور بررسی شاخص‌ها از آزمون میانگین پاسخ‌ها و همچنین فریدمن جهت رتبه‌بندی شاخص‌ها استفاده‌شده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهند در ارزیابی عوامل بیرونی نمره تهدیدها (386) از نمره فرصت‌ها (195) بیشتر است و در ارزیابی عوامل درونی نمره قوت‌ها (327) از نمره ضعف‌ها (182) بیشتر است؛ بنابراین نتایج حاکی از آن است که در ارزیابی عوامل بیرونی، نقاط تهدید بر فرصت‌ها و در ارزیابی عوامل درونی، نقاط قوت بر ضعف‌ها غلبه دارد و همچنین نتایج مصاحبه‌ها با نتایج پرسشنامه هم سو است؛ بنابراین، می‌توان گفت در تدوین راهبردها، مطلوب آن است که نظام برون‌سپاری خدمات شهری با بهره‌گیری از قوت‌های درونی و افزایش فرصت‌ها، از عوامل درونی و بیرونی محیط، استفاده لازم را ببرد. همچنین لازم است نظام برون‌سپاری خدمات شهری در صورت امکان راهبردهایی برای کاهش اثرات منفی تهدیدها تهیه و تدوین کند.
کلیدواژه: آسیب‌شناسی، عوامل درونی (نقاط قوت و ضعف)، عوامل بیرونی (فرصت‌ها و تهدیدها)، برون‌سپاری، خدمات شهری، شهرداری قم
مقدمه:
مقام معظم رهبری فرمودند: در امر تحقیق و نوآوری به‌هیچ‌وجه انحصارطلبی نکنید. از بیرون مجموعه هر چه می‌َتوانید استفاده کنید. حقیقتاً از این ظرفیت موجود در کشور استفاده کنید.
امروزه مسائلی چون افزایش فشارهای رقابتی، دشواری‌های کسب‌وکار، محدودیت منابع، پیچیدگی‌های فنّاورانه، تخصصی شدن کارها، شتاب تحولات محیطی، عدم اطمینان به آینده افزایش هزینه‌ها، بزرگ شدن بیش‌ازاندازه برخی از سازمان‌ها (به‌ویژه در بخش عمومی) و نیز محدودیت‌های قانونی سبب شده است تا سازمان‌ها در الگوهای مدیریتی خود تجدیدنظر کرده و برای دستیابی به مزیت‌های رقابتی در دنیای کنونی کسب‌وکار، به استراتژی‌های جدید روی‌آورند. یکی از این استراتژی‌ها، تمرکز بر شایستگی‌های اصلی و واگذاری انجام بسیاری از فعالیت‌ها به منابع خارج از سازمان (برون‌سپاری) است.
برون‌سپاری راهی نوین برای حل مشکلات سازمان‌ها است و موجب کوچک شدن همراه با کاهش هزینه‌ها، افزایش بهره‌وری و کیفیت خدمات، ایجاد اشتغال مؤثر در بخش خصوصی،انتقال فناوری، جذب سرمایه‌گذار، ایجاد درآمد می‌گردد. برون‌سپاری ابزاری قدرتمندی است که در صورت استفاده درست، می‌تواند کامیابی سازمان را به همراه داشته باشد؛ اما چنانچه در استفاده از این ابزار قدرتمند دقت و تأمل کافی صورت نگیرد، نه‌تنها هیچ‌یک از منافع مورد انتظار حاصل نمی‌شود، بلکه آسیب‌ها و خسارات جبران‌ناپذیری بر منافع (بلندمدت) سازمان وارد می‌شود.
فصل اول:
کلیات تحقیق
1-1- مقدمه فصل
با عنایت به اینکه هر پژوهشی در چارچوبی علمی انجام می پذیرد. عوامل و عناصر اصلی تشکیل‌دهنده طرح پژوهشی حاضر در برگیرنده؛ بیان مسئله و تبین ضرورت انجام پژوهش شروع‌شده و به روش‌شناسی تحقیق و تدوین فرضیه‌ها و چگونگی طراحی و تدوین ابزار گردآوری و تجزیه‌وتحلیل داده‌ها و درنهایت واژه‌های کلیدی تحقیق ختم می‌شود.
1-2- بیان مسئله
امروزه مدیران دریافتهاند که باید از تصدی‌گری‌های بی‌حاصل که فعالیت‌های واقعی آنها نیستند، دست کشیده، از نقش کنترلی خود کاسته و به نقش‌های مذاکره گر، پشتیبان، تحلیلگر، راه‌حل دهنده و کمک دهنده بیفزایند. در این شرایط است که برون‌سپاری فعالیت‌های سازمان به‌عنوان ضرورتی اجرایی و یک راهبرد اجتناب‌ناپذیر برای سازمان‌ها مطرح می‌شود.
مدیران خواهان شرکت‌ها و سازمانهایی میباشند که لاغر، چابک، انعطاف‌پذیر، پاسخگو، رقابت گر، مبتکر، کارآمد، مشتری دوست و سود‌آور باشند. سازمان‌های کوچک انعطاف‌پذیرتر و اقدامات جایگزین روش‌های سرمایه‌گذاری شده و مدیریت آنها ارگانیک و پویا است و نوآوری، خلاقیت، و ابتکار عمل در آنها تشویق می‌شود. تجدید سازمان با رعایت این نکته در شرکت‌های متوسط و کوچک نیز آغازشده است اکنون در دنیای کسب‌وکار اولاً کار را به محیط‌هایی که انسان‌ها هستند می‌برند و ثانیاً کارهایی را که پیشرفت در آنها محدود بوده و فرصت رسیدن شاغل به سیستم‌های تخصصی و مدیریت ارشد را فراهم نمی‌کند، از شرکت‌ها و سازمان‌ها جدا ساخته و از طریق بخش‌های بیرون تأمین می‌نماید برای احیای هر نهادی و بازگرداندن آن به وظایف واقعی کارهای زیر لازم است: رها کردن کلیه کارهایی که قابلیت انجام ندارند و یا هرگز کارساز و گره‌گشا نبوده‌اند و نیز دست کشیدن از اموری که دوران ثمربخشی آنها بسر آمده و دیگر نمی‌توانند فایده‌ای در برداشته باشند، تأکید کردن روی امور کارساز و متمرکز ساختن فعالیت‌ها روی اموری که موجبات بهبود و تقویت توانایی سازمان برای انجام وظایف آن را فراهم می‌سازند و تجزیه‌وتحلیل علل موفقیت‌ها ناتمام و شکست‌ها و ناکامی‌ها را میسر می‌سازد.
در مدیریت نوین و اقتصاد پویا به دنبال اقدام برای جبران ضعف‌ها هستند. ازجمله این اقدامات، کارا کردن شرکت‌ها، سازمان‌ها و مؤسسات و حرکت به‌سوی واگذاری فعالیت‌ها به بخش خصوصی به‌منظور افزایش بهره‌وری می‌باشد. مطالعات نشان داده که امروزه سازمان‌ها برون‌سپاری را به‌عنوان یک ضرورت اجرایی در نظر می‌گیرند و بسیاری از خدمات را جهت واگذاری برنامه‌ریزی می‌نمایند. با توجه به برنامه توسعه سوم و بخصوص برنامه چهارم و عزم دولت برای کاهش تصدی‌گری این ضرورت بر دوش سازمان‌ها و شرکت‌های دولتی و شبه‌دولتی است که به مسئله برون‌سپاری در چارچوب ضوابط اقدام کنند. برون‌سپاری به‌عنوان یک راهبرد و یا در سطحی پائین تر یک سیاست اجتناب‌ناپذیر جهت ارتقاء کارایی فعالیت‌ها امری ضروری می‌باشد.
برون‌سپاری به‌عنوان یکی از ابزارهای توسعه سازمان‌ها و ارتقای بهره‌وری در قالب کوچک‌سازی در سال‌های اخیر موردتوجه مدیران و مسئولان سازمان‌ها قرارگرفته و به صورتهای مختلف به اجرا درآمده است. در راستای تأکید برنامه چهارم مبنی بر ارتقای بهره‌وری، کاهش هزینه‌ها و کوچک‌سازی شرکت‌ها و مؤسسات اقدام به برون‌سپاری برخی از فعالیت‌های خود در قالبهای مختلف به بخش خصوصی نموده‌اند. هم‌اکنون باگذشت چند سال از این برونسپاریها، لازم است ابعاد برونسپاریهای انجام‌شده در سازمان‌ها و در فعالیت‌های مختلف موردبررسی قرار گیرد تا مشخص شود که آیا برونسپاریهای صورت گرفته در جهت کارآمد کردن فعالیت‌های سازمان به جهت سرعت، دقت و رضایت کلیه ذی‌نفعان بوده است؟ این برونسپاریها تا چه حد توانستهاند اهداف مترتب بر برون‌سپاری مانند کاهش هزینه، کارایی، کوچک‌سازی و مشتری مداری را تأمین نمایند؟
در برخی از برونسپاریهای انجام‌شده سازمان‌ها با مشکلات مختلفی به لحاظ بار مالی، حقوقی، اجرایی و ارتباط با ذی‌نفعان مواجه شده‌اند. تاکنون موضوع برون‌سپاری غالباً به‌صورت کلی ارائه‌شده و مورد ارزیابی قرارگرفته است و الگوی مشخصی جهت تعیین فعالیت‌ها برای برون‌سپاری و نیز برون‌سپاری خدمات ارائه نگردیده است. لذا با توجه به رویداد این مشکلات، ضرورت دارد در قالب طرح تحقیقاتی و مطالعاتی علاوه بر تعیین فعالیت‌های قابل برون‌سپاری، آسیب‌شناسی از برونسپاریهای انجام‌شده و فرایند برون‌سپاری و نیز فرایند کارکرد شرکت‌های بخش خصوصی صورت گیرد تا درنهایت ضمن عارضهیابی، با ارائه الگو یا الگوهایی مشکلات موجود رفع و کلیه ذی‌نفعان از مزایای آن بهره گیرند. نکته دیگر در ارتباط با این تحقیق آن است که در صورت عارضهیابی منجر به رفع مشکلات موجود، بسیاری از مشکلات سازمان حل‌شده و کاهش هزینه‌ها را در بسیاری از ابعاد در بر خواهد داشت و قیمت تمام‌شده فعالیت‌ها را کاهش، روانی فعالیت و بهره‌وری آنها را افزایش و درنهایت رضایت کلیه ذی‌نفعان را فراهم خواهد آورد؛ بنابراین این مطالعه می‌تواند فعالیت‌های قابل برون‌سپاری را در چارچوبی علمی مورد شناسایی قرار دهد و برای دستیابی به اهداف سازمان‌ها از این واگذاریها برنامهریزیهای لازم را موردتوجه قرار دهد.
با توجه به آنچه بیان شد، می‌توان دقت و بازنگری در فعالیت‌های برون‌سپاری شده، شرکت‌های طرف قرارداد، اشکال برون‌سپاری، فعالیت‌های جدید قابل‌واگذاری و درنهایت عارضهیابی فعالیت‌های برون‌سپاری شده برای دستیابی به اهداف حاکم بر برون‌سپاری و نتایج اصلی حاصل از آن به‌عنوان اهمیت و ضرورت این مطالعه بیان داشت.
