با توجه ‌به این که لفظ امضا در بسیاری از قوانین مدنی کمرنگ مطرح شده ولی در دو مبحث وصیت و ادله اثبات دعوا به صورت برجسته بیان گردیده و دارای آثار حقوقی فراوانی می‌باشد و به دلیل محدودیت حجم پایان نامه فقط ‌به این دو بحث مهم در قانون مدنی پرداخته ایم.

 

گفتار دوم: ماهیت امضا، مهر و اثرانگشت در حقوق تجارت

 

مبحث اول: لفظ امضا، مهر و اثرانگشت در مواد قانون تجارت و نکات آن

 

ماده ۹ ق.ت ( دفتر دارایی )

 

ماده ۱۱ ق. ت ( امضای دفاتر تجاری توسط نماینده اداره ثبت )

 

ماده ۱۲ ق. ت ( پلمپ دفاتر تجاری )

 

ماده ۶ق. ت ( تعهد سرمایه ی شرکت توسط مؤسسین )

 

ماده ۷ ق. ت ( مندرجات الزامی اظهار نامه ثبت شرکت )

 

ماده ۸ ق. ت ( مندرجات الزامی طرح اساسنامه شرکت )

 

ماده ۱۲ ق. ت ( نحوه ی پذیره نویسی )

 

ماده ی ۱۴ ق.ت ( تشریفات تنظیم ورقه ی تعهد سهم )

 

ورقه ی تعهد سهم در دو نسخه تنظیم و با قید تاریخ به امضای پذیره نویس یا قائم مقام قانونی او رسیده و نسخه اول نزد بانک نگهداری و نسخه دوم با قید رسید وجه نقد و مهر و امضای بانک به پذیره نویس تسلیم می شود.

 

تبصره – در صورتی که ورقه ی تعهد سهم را شخص برای دیگری امضا کند هویت و نشانی کامل و سمت امضا کننده قید و مدرک سمت او اخذ و ضمیمه خواهد شد .

 

ماده ۱۵ ق. ت ( آثار امضای ورقه ی تعهد سهم )

 

امضای ورقه تعهد سهم بخودی خود مستلزم قبول اساسنامه شرکت و تصمیمات مجامع عمومی صاحبان سهام می‌باشد.

 

ماده ۲۰ ق. ت ( تأسیس و ثبت شرکت سهامی خاص )

 

ماده ۲۵ ق. ت ( شرایط الزامی اوراق سهام )

 

اوراق سهام باید متحدالشکلو چاپی و دارای شماره ی ترتیب بوده و امضای لااقل دو نفر که به موجب مقررات اساسنامه تعیین می شود برسد.

 

• نکته: اصولاً در عمل در اساسنامه شرکت ها پیش‌بینی می شود که تعیین اشخاصی که حق امضای اوراق سهام را دارند، با هیئت مدیره است^[۲۸].

ماده ۲۸ ق. ت ( ممنوعیت صدور گواهینامه موقت سهم و ورقه سهم قبل از ثبت شرکت )

 

تا وقتی که شرکت به ثبت نرسیده صدور ورقه ی سهم یا گواهینامه موقت سهم موضوع است، در صورت تخلف امضا کنندگان مسئول جبران خسارات اشخاص ثالث خواهند بود.

 

• نکات:

 

1. 1. به موجب ماده ۱۷ همین قانون گرچه قبل از ثبت، شرکت سهامی به وجود می‌آید لکن قانون‌گذار برای عدم ثبت، آثاری مترتب ‌کرده‌است که عملاً فعالیت شرکت سهامی مستلزم ثبت آن است. یکی از این آثار در ماده ۲۸ آمده است. سایر آثار مترتبه بر عدم ثبت را می توان در مواد ۵۵، ۲۲، ۱۹ همین قانون ملاحظه کرد .

 

1. 1. برای ملاحظه ضمانت اجرای کیفری صدور سهام قبل از به ثبت رسیدن شرکت ر. ک بند ۴ ماده۲۴۳ همین قانون.

 

1. به موجب ماده ی ۲۵ همین قانون امضا کنندگان اوراق سهام، در اساسنامه تعیین می‌شوند. با توجه به ماده ۱۷ و ۱۸ و بند ۵ ماده ۲۴۳ همین قانون صدور ورقه سهم قبل از پذیره نویسی کلیه سرمایه شرکت و تأدیه حداقل سی و پنج در صد آن و تحویل کلیه سرمایه غیر نقدی نیز ممنوع و دارای مسئولیت کیفری است. همچنین رجوع کنید به بند ۳ ماده ۲۴۴٫

ماده ۴۰ ق. ت ( انتقال سهم با نام )

 

انتقال سهم با نام باید در دفتر ثبت سهام شرکت به ثبت برسد و انتقال دهنده یا وکیل یا نماینده قانونی او باید انتقال را در دفتر مذبور امضا کند. در موردی که تمامی مبلغ اسمی سهم پرداخت نشده است نشانی کامل انتقال گیرنده نیز در دفتر ثبت سهام شرکت قید و به امضای انتقال گیرنده یا وکیل یا نماینده قانونی او رسیده و از نظر اجرای تعهدات ناشی از نقل و انتقال سهم معتبر خواهد بود. هر گونه تغییر اقامتگاه نیز باید به همان ترتیب به ثبت رسیده و امضا شود. هر انتقالی که بدون رعایت شرایط فوق به عمل آید از نظر شرکت و اشخاص ثالث فاقد اعتبار است.

 

ماده ۵۸ ق. ت ( مندرجات الزامی اطلاعیه انتشار اوراق قرضه )

 

• نکته: انتشار آگهی انتشار اوراق قرضه بدون امضای صاحبان امضاهای مجاز و نام و نشانی مدیران جرم محسوب می شود. (ماده ۲۴۸ ل. ا. ق. ت) لایحه قانون اصلاح قسمتی از قانون تجارت مصوب ۲۴/۱۲/۴۷

ماده ۶۰ ق. ت ( مندرجات الزامی ورقه قرضه )

 

ورقه قرضه باید شامل نکات زیر بوده و به همان ترتیبی که برای امضای اوراق سهام مقرر شده است امضا بشود:

 

• توضیح: برای ملاحظه ضمانت اجرای کیفری عدم رعایت قواعد مندرج در بندهای این ماده ر. ک. م ۲۵۲٫

ماده ۹۹ ق. ت ( لزوم دریافت ورقه ورود به جلسه )

 

ماده ۱۰۵ ق. ت ( مجمع عمومی: لزوم تنظیم صورت جلسه مذاکرات )

 

از مذاکرات و تصمیمات مجمع عمومی صورت جلسه ای توسط منشی ترتیب داده می شود که به امضای هیئت رئیسه مجمع رسیده و یک نسخه از آن در مرکز شرکت نگهداری خواهد شد.

 

• توضیح: اگر اعضای هیئت مدیره از تنظیم صورت جلسه ی مذکور در این باره خودداری کنند، به جزای نقدی محکوم می‌شوند. (ر. ک. ماده ۲۵۶ همین قانون)

ماده ۱۲۳ ق. ت ( صورت جلسه: لزوم و ترتیب تنظیم )

 

برای هریک از جلسات هیئت مدیره باید صورت جلسه ای و لااقل به امضای اکثریت مدیران حاضر در جلسه برسد. در صورت جلسه هیئت مدیره ….

 

ماده ۱۲۵ ق. ت ( اختیارات مدیرعامل )

 

مدیر عامل شرکت در حدود اختیاراتی که توسط هیئت مدیره به او تغویض شده است نماینده شرکت محسوب و از طرف شرکت حق امضا دارد.

 

ماده ۱۷۱ ق. ت ( مندرجات الزامی گواهی نامه حق خرید سهم )

 

• تبصره بند ۶ = گواهینامه حق خرید سهم باید همان ترتیبی که برای امضای اوراق سهام مقرر است به امضا برسد.

ماده ۱۷۴ ق. ت ( طرح اعلامیه پذیره نویسی سهام؛ مندرجات )

 

طرح اعلامیه پذیره نویسی مذکور در ماده ۱۷۳ باید به امضای دارندگان امضای مجاز شرکت رسیده و مشتمل بر نکات زیر باشد:

 

ماده ۱۷۸ ق. ت ( مهلت پذیره نویسی سهام جدید )

 

ماده ۱۸۳ ق. ت ( تشریفات ثبت افزایش سرمایه در شرکت سهامی خاص )

 

• تبصره بند ۴: اظهارنامه های مذکور در این ماده باید به امضای کلیه اعضای هیئت مدیره رسیده باشد.

ماده ۱۸۵ ق. ت ( پرداخت مبلغ سهم از طریق تبدیل مطالبات سهام )

 

در صورتی که مجمع عمومی فوق العاده صاحبان سهام افزایش سرمایه شرکت را از طریق تبدیل مطالبات نقدی حال شده اشخاص از شرکت تصویب شده باشد سهام جدیدی که در نتیجه این گونه افزایش سرمایه صادر خواهد شد با امضای ورقه خرید سهم توسط طلبکارانی که مایل به پذیره نویسی سهام جدید باشند انجام می‌گیرد.

 

ماده ۲۶۴ ق. ت. ( مقررات جزایی )

 

هرکس اعلامیه پذیره نویسی سهام یا اطلاعیه انتشار اوراق قرضه شرکت سهامی را بدون امضاهای مجاز و نام و نشانی مؤسسین یا مدیران شرکت منتشر کند به جزای نقدی از ده هزار تا سی هزار ریال محکوم خواهد شد. ( ر. ک. م ۵۸ )

 

ماده ۲۷۹ ( تبدیل شرکت سهامی : مدارک لازم برای تسلیم به مرجع ثبت شرکت‌ها )

 

 

ج) فهم یا ادراک عاطفی ^[۸۱]: توانایی فهم عواطف و استفاده صریح و صادقانه، انعطاف پذیر و ابتکاری از عواطف، در موقعیتهای اجتماعی است، که در جهت حفظ انگیزه های مثبت برای رسیدن به اهداف به کار می‌رود(‌مایر و دیگران،۲۰۰۲ : ۱۰-۸).

 

توانایی درک عواطف پیچیده و آگاهی از علل آن‌ ها و چگونگی تغییر عواطف از یک حالت به حالت دیگر را درک عواطف می‌نامند. به کمک این آگاهی‌ها ما می‌توانیم بفهمیم که چه چیزی

 

موجب برانگیختن یا عدم برانگیختگی افراد یا گروه‌ها می‌شود و در نتیجه می‌توانیم همکاری بهتری را با دیگران برنامه‌ریزی کنیم(سیاروچی و همکاران،۱۳۸۳ : ۲۴۹).

 

د) تسهیل تفکر به وسیله عاطفه(کاربرد هوش عاطفی)^[۸۲]: توانایی یکی کردن و داخل کردن احساسات در تجزیه و تحلیل، استدلال، حل مسأله و تصمیم‌گیری. کاربرد عواطف یعنی توانایی استفاده از عواطف در جهت کمک به کسب نتایج مطلوب، حل مسایل و استفاده از فرصت‌ها(همان منبع).

 

۲-۱-۷-۴- مفاهیم اساسی هوش عاطفی از نظر بار-آن

 

همان‌ طور که در مبحث تاریخچه هوش عاطفی گفته شد مدلی که بار-آن ‌در مورد این هوش ارائه داده است شامل پنج عامل ترکیبی و پانزده خرده مقیاس است که در قالب شکل ۲-۲ آورده شده است:

 

شکل ۲-۲ مدل هوش عاطفی بار- آن

 

 

کنترل تکانه‌ها

 

 

تحمل استرس

مدیت استرس

 

 

حل مسئله

 

 

واقعیت‌آزمایی

 

 

انعطاف پذیری

توان سازگاری

 

هوش عاطفی

 

 

شادکامی

 

 

خوش بینی

خلق و خوی عمومی

 

 

خود‌آگاهی ‌عاطفی

 

 

جرئت‌ورزی

 

 

حرمت ذات

 

 

خود شکوفایی

 

 

استقلال

مهارت‌های درون فردی

 

 

همدلی

 

 

روابط بین فردی

 

 

مسئولیت‌پذیری اجتماعی

مهارت‌های میان فردی

 

الف) مهارت‌های درون فردی^[۸۳]:

 

– خود آگاهی عاطفی: توانایی تشخیص و درک احساسات.

 

– جرئت‌ورزی(قاطعیت و جسارت)^[۸۴]: به معنای توانایی ابراز احساسات، عقاید، تفکرات و دفاع از حقوق خود به شیوه‌ای سازنده و غیر مخرب است.

 

– حرمت ذات^[۸۵](عزت نفس): به معنای احترام به خویشتن و پذیرش خود به عنوان شخصی اساساً خوب است.

 

– خود شکوفایی^[۸۶]: به توانایی شناخت و تحقق بخشیدن به استعداد‌های بالقوه خویشتن اشاره دارد.

 

– استقلال^[۸۷]: عبارت است از خود‌فرمانی و خود‌کنترلی در تفکر و عمل و رهائی از وابستگی عاطفی.

 

ب) مهارت‌های میان فردی^[۸۸]

 

– همدلی: عبارت است از توانایی آگاهی، فهم و درک احساسات دیگران و حساس بودن به اینکه چرا، چگونه و چه چیزی را اینگونه، ‌به این طریق احساس می‌کنند.

 

– روابط بین فردی: ایجاد و حفظ روابط متقابل رضایت‌بخش،که صمیمیت و تعادل محبت از ویژگی‌های آن است.

 

– مسئولیت‌پذیری اجتماعی^[۸۹]: نشان دادن خود به عنوان عضوی مؤثر و سازنده، در یک گروه اجتماعی است.

 

ج) توان سازگاری^[۹۰]

 

– حل مسئله^[۹۱]: به معنای قدرت شناخت و تعریف مشکلات، همچنین خلق و انجام راه‌حلهای بالقوه و مؤثر می‌باشد.

 

– واقعیت‌آزمایی^[۹۲]: توانایی ارزیابی و مطابقت میان آنچه به طور ذهنی و آنچه به طور عینی تجربه می‌شود.

 

– انعطاف پذیری^[۹۳]: به معنای توانایی منطبق ساختن عواطف، افکار و رفتار با موقعیت‌ها و شرایط دائما در حال تغییر می‌باشد.

 

د) مدیرت استرس^[۹۴]

 

– کنترل تکانه‌ها^[۹۵]: توانایی مقاومت یا به تأخیر انداختن تکانه، سائق یا وسوسه های انجام عملی است.

 

– تحمل استرس^[۹۶]: عبارت است از تحمل وقایع نامطلوب و موقعیت‌های استرس‌زا و ایستادگی در برابر بحران‌ها، از طریق سازگاری فعال و مثبت در برابر فشار.

 

ه) خلق و خوی عمومی^[۹۷]

 

– شادکامی^[۹۸]: این توانایی به معنای احساس رضایت از زندگی خویشتن و شادکردن خود و دیگران می‌باشد.

 

– خوش بینی^[۹۹]: توانایی نگاه به جنبه‌های روشن زندگی و حفظ نگرش مثبت حتی در مواجهه با ناملایمات یا بد‌اقبالی است. (دهشیری، به نقل ازبار-ان و پارکر، ۱۳۸۱: ۵۲).

 

در زیر مؤلفه های معرفی شده این پژوهشگران به طور خلاصه نشان داده شده است:

 

جدول ۲-۴ خلاصه مدل‌های هوش عاطفی

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

بار – آن دانیل گولمن مایر و سالووی و کارسو

• مهارت‌های درون فردی

• خود آگاهی

برداشت و اظهار عاطفی ٭ مهارت‌های میان فردی خود مدیریتی تسهیل تفکر به وسیله عاطفه مدیرت استرس ٭آگاهی اجتماعی ٭فهم یا ادراک عاطفی توان سازگاری

• مدیریت روابط

• مدیریت یا تنظیم عواطف

خلق و خوی عمومی

در جدول فوق متغیرهای که معنای مشابهی داشته دارند با علامت‌های یکسان نشان داده شده است. همانند مؤلفه های آگاهی اجتماعی از دانیل گولمن و فهم یا ادراک عاطفی مایر و سالووی و دیوید کاروسو که مفهوم مشابهی هستند.

 

۲-۱-۸- مقیاس های هوش عاطفی

 

در طبقه بندی روش های اندازه گیری هوش عاطفی کاروسو طبق طبقه بندی مایر و سالووی بیان می‌کند که ابزارهای اندازه گیری توانایی محور هوش عاطفی، از روش های مبتنی بر عملکرد استفاده می‌کنند و در حالی که ابزارهای اندازه گیری مخلوط از روش های گزارش شخصی یا گزارش دیگران استفاده می‌کنند (کاروسو،۲۰۰۴). در واقع نوع اول اندازه گیری عینی^[۱۰۰] و نوع دوم اندازه گیری ذهنی^[۱۰۱] است. ‌به این معنی که مدل های توانایی محور تلاش می‌کنند تا معیارهای اندازه گیریشان مبتنی بر سؤال ها یا آزمون هایی باشد که یک جواب صحیح مستقل از نظر فرد پاسخ دهنده دارند. در حالی که مدل های مختلط، نظر خود فرد پاسخ دهنده و (در بعضی روش ها) اطرافیانش را معیار قرار می‌دهند.

 

این طبقه بندی بر اساس تفاوت در نحوه اندازه گیری هوش عاطفی توسط پترایدس و فارنهام (۲۰۰۰) ارائه شد. آن ها مفهومی را که توسط مدل مایر و سالووی و روش اندازه گیری عینی بررسی می شد را هوش عاطفی توانایی محور^[۱۰۲] و مفهومی که توسط روش های نظرسنجی از خود فرد بررسی می شد را هوش عاطفی خصیصه محور^[۱۰۳] نامیدند(پترایدس و فارنهام، ۲۰۰۱: ۱۲۴) و این دو نوع هوش عاطفی را دو سازه کاملاً متمایز دانستند.

یکی از عوامل محیطی که تأثیر به سزایی در پیشرفت تحصیلی دارد ، خانه و خانواده است که اشاره به شاخص‌های خانواده ضروری است.

 

شاخص‌های خانواده و تأثیر آن در پیشرفت تحصیلی :

 

تأثیر خانواده به عنوان یکی از مهمترین و با نفوذترین عوامل رشد شخصیت فرض می‎شود و به همین میزان در بررسی منابع مشکلات دانش‎آموزان باید خانواده مورد بررسی قرار گیرد. مختصات محیط خانواده از ابعاد گوناگون چون ساخت و ارزش‌های حاکم ، نحوه انتظارات و توقعات از فرزندان ، روابط درون‎گروهی و برون‎گروهی خانواده ، پایگاه اجتماعی و فرهنگی و اقتصادی، حجم خانواده و تعداد فرزندان ، شخصیت و منش خانواده و سایر عوامل قابل بررسی می‎باشد.

 

الف : محیط خانواده :

 

صاحب نظران روان‎شناسی و علوم تربیتی یکی از مهمترین نهادهای مؤثر در تربیت و رفتار آدمی را سازمان خانواده می‎دانند. زیرا محیط خانواده اولین و بادوام‎ترین عامل در تکوین شخصیت کودکان و نوجوانان و زمینه ساز رشد جسمانی، اخلاقی ، عقلانی و عاطفی آنان است. علاوه بر آن اهمیت خانواده و نقش آن در تربیت کودکان تقریبأ در تمامی کتب روانشناشی ، تعلیم و تربیت و ….. به طور مستقیم و غیر مستقیم مورد بحث و بررسی قرار گرفته و طبعأ در هر نوشته‎ای این موضوع از بعد یا ابعاد خاصی مطرح شده است .( مرتضوی‎زاده ،نشریه ماهنامه آموزشی پیوند ، شماره ۲۸۸، ۱۳۸۲)

 

نظام حاکم در خانواده با برخورداری از ارزش‌ها و خواسته‎های ویژه‎اش در کودک تأثیر به سزایی می‎گذارد که از ارزش‌های اجتماع بزرگ دور نیست و در اجتماعی شدن و فرهنگ پذیری کودک نقش عمده‎ای بازی می‎کند . پدر و مادر در مقابل جامعه مسئولیت دارند و فرزندان آن ها عضو جامعه فرد است و می‎بایست فرد سالم و موفق تحویل جامعه گردد.

 

ب- جو عاطفی و روانی خانواده :

 

منظور از جو عاطفی خانواده ، نحوه ارتباط و طرز برخورد افراد یک خانواده با هم است . نظر افراد خانواده نسبت به هم و علاقه آن ها به یک دیگر و چگونگی دخالت آن ها در کارهای هم و همکاری یا رقابت آن ها با یکدیگر ، نحوه ارتباط ایشان را نشان می‎دهد ، هر خانواده‎ای برخوردار از شکل خاصی از فضای روانی – عاطفی است که تعیین کننده نوع رفتارها و روابط بین اعضای آن است. نحوه ارتباط والدین با یکدیگر و با دیگر اعضای خانواده و امنیت یا عدم امنیت در خانه اثر مستقیم بر روی کودکان دارد.

 

ج- بی سوادی یا کم سوادی والدین:

 

یکی از عواملی که در افت تحصیلی دانش آموزان تأثیر زیادی دارد، بی سوادی یا کم سوادی والدین است. زیرا بی سوادی یا کم سوادی والدین هم از نظر درک وظایف مدرسه، برنامه‎های آن و تداوم حضور مرتب دانش آموزان در مدرسه مشکلاتی برای تحصیل آنان فراهم می‎کند ، و هم از نظر ناتوانی آنان در کمک فکری و عملی به امور برنامه درسی دانش آموزان در منزل ، از پیشرفت مناسب تحصیلی فرزندان می‎کاهد. والدین باسواد علاوه بر نقش کمک‌رسانی در آموزش فرزندان خود الگوی منسجمی از یک فرد با سواد نیز به شمار می‎آیند. (نشریه ماهنامه آموزشی ، پیو.ند ۲۸۸ مرتضوی‎زاده،۱۳۸۲)

 

د. وضعیت اقتصادی خانواده:

 

پژوهشگران در نتیجه تحقیق دریافته‌اند ‌افرادی که به خانواده های نیازمند محله‌های فقیرنشین تعلق ‌داشته‌اند غالباً از لحاظ یادگیری و پیشرفت‌های درسی از خانواده های طبقه متوسط، وضعیت تحصیلی پایین‌تری ‌داشته‌اند.

 

فقر اقتصادی خانواده توان اولیا را در تأمین بهداشت، خوراک و پوشاک مناسب، کتب و وسایل کمک آموزشی به صفر می‌رساند و دانش‌آموز گاه تأمین لوازمی همچون پرگار، خط‌کش و گونیا که جزء لوازم درجه دوم آموزش‌اند، ناتوان است و گاهی نیز بدون داشتن قلم و دفتر و یا لباس کهنه و مندرس و با رنگی پریده و چشمانی گودافتاده در کلاس درس حاضر می‌شود. (مرتضوی‌زاده، ۱۳۸۲)

 

کودکان و نوجوانان خانواده های مرفه و ثروتمند برایشان دشوار است که از حال و روز کودکان نیازمند و فقیر آگاهی یابند. این کودکان بی‌نوا که از غذا و لباس کافی و مسکن شایسته‌ای برخوردار نیستند کمتر به دانش اندوزی و پیشرفت‌های درسی علاقه نشان می‌دهند. بسیاری از آن ها ‌تکلیف‌های خود را انجام نمی‌دهند، به درس و سخنان معلمان کمتر توجه می‌کنند، بیشتر پرخاشگر و کینه‌توزند و برای تحصیل و یادگیری دارای انگیزه کمتری هستند.

 

ه . ناکافی بودن امکانات خانواده:

 

برخی از دانش‌آموزان جای مناسبی برای درس خواندن در خانه ندارند و مجبور می‌شوند برای پیداکردن مکانی آرام و بدون سرو صدا برای مطالعه به کتابخانه یا مدرسه بروند. با انجام پژوهشی بیشترین مشکلات دانش‌آموزان دختر و پسر دچار افت تحصیلی بالا را شلوغ بودن خانواده و نداشتن مکان مناسب برای مطالعه می‌داند. مطالعه برومر ‌در مورد دانش‌آموزان تهران نشان داد که ۴۸ درصد از دانش‌آموزان جای مناسبی ندارند تا بتوانند با تمرکز حواس در آن به مطالعه بپردازند.(احمدی، احمد ، روانشناسی نوجوانان و جوانان ، تهران ، انتشارات توهه ، ۱۳۷۱)

 

ن – تغییر محل سکونت:

 

گاهی علت افت تحصیلی، تغییر محل سکونت دانش‌آموز و به تبع آن انتقال از مدرسه‌ای به مدرسه دیگر است. زیرا ممکن است فرد نتواند به سهولت خود را با محیط جدید، دانش‌آموزان و معلمان جدید وفق دهد و مدت زیادی طول می‌کشد تا فرد تغییر وضع موجود را بپذیرد و بتواند با همکلاسان خود ارتباط برقرار نموده، به جمع آنان بپیوندد. اغلب دانش آموزانیکه به شهر و مدرسه‌ای خاص انس گرفته‌اند، وقتی مهاجرت می‌کنند و به شهر و مدرسه دیگری می‌روند، ابتدا نسبت به محیط جدید استرس و نگرانی دارند و مدت زمان زیادی طول می‌کشد تا خود را با محیط جدید سازگار کنند و همین امر ممکن است باعث افت تحصیلی آنان شود.( مرتضوی زاده، ۱۳۸۲)

 

و- عدم آگاهی والدین از شیوه های مطالعه:

 

ممکن است دانش‌آموز شیوه های صحیح مطالعه را نیاموخته باشد و نداند چه موقع، کجا و چگونه باید مطالعه کند. والدین نیز ممکن است زمینه‌های مناسب مطالعه را برای او فراهم نکرده باشند، یا به علت عدم آگاهی از شیوه های صحیح مطالعه، نتواند مهارت‌های مطالعه را به او بیاموزند. برخی از والدین به طور مداوم به فرزندان خود می‌گویند درس بخوانید، مطالعه کنید. ولی هرگز نمی‌گویند چگونه مطالعه کنید و روش‌های صحیح مطالعه را نمی‌دانند. به همین دلیل دانش‌آموز یاد نگرفته است که پس از بازگشت از مدرسه باید مدتی استراحت کند، پس مطالعه‌درسی خود را آغاز کند و پس از یک ساعت مطالعه حداکثر نیم ساعت استراحت داشته باشد. اصل پریماک به ما می‌گوید: دانش‌آموز ابتدا باید تکالیف درسی خود را انجام دهد و بعد به بازی و تفریح بپردازد.(نقل از هیلگارد واتکینسون)

 

ی- بیماری جسمی یا روانی والدین:

 

بیماری جسمی یا روانی یکی از والدین باعث می شود که دانش‌آموز دچار افسردگی و ناامیدی از درس و مدرسه شود و مدام در این فکر باشد که چگونه پدر یا مادر خود را معالجه کند. بیماری والدین گاهی مانع نظارت صحیح بر درس و رفتار فرزندان می‌شود و ممکن است دانش‌آموز نسبت به درس و کلاس درس بی‌خیال شده، علاقه و انگیزه‌ خود را به ادامه تحصیل از دست بدهد و زمینه را برای افت تحصیلی او فراهم شود.(مرتضوی‌زاده، ۱۳۸۲)

 

برخی از عوامل فردی و شخصیتی مؤثر در امر پیشرفت تحصیلی:

 

– نقاط قوت اینه که داخلی هست و دست خودمونه و عوامل خارجی کمتر نفوذ دارن.

 

– نقاط ضعف به نظرم بهتره مثل یه شبکه اجتماعی علمی شبیه چیزی که تو گوگل اسکولار و ریسرچ گیت و وب آو نالج هست بشه یعنی وبی بشه که ما بتونیم مقالات بقیه را بخونیم نظر بدیم لایک کنیم.

 

– چون هرچند یک بار درگوگل اسکولار بر حسب تحقیقاتی که ما انجام می‌دهیم چند مقاله به ما پیشنهاد می‌دهند که کاملاً در ارتباط با فیلد ماست.

 

– رتبه درآوردن در آی اس آی راحتره.

 

– ارزیابی آی اس آی جوانمردانه تره چون همه در آن عضو هستند ولی آی اس سی اختصاصی تره مثل اینکه یه محله رو با دنیا مقایسه کنیم.

– به خاطر پرونده ارتقاء این پایگاه را می‌شناسم.

 

– از سال پیش که رفتم سراغش دیگه نرفتم.

 

– بیشتر برای کارهای پرونده ارتقاء می‌رم گاهی وقت‌ها برای دادن مقاله یک سری به مجلاتش می‌زنم ببینم وضعیت آن ها چطوره.

 

– به نظرم الان که تحولی در بخش اطلاع رسانی و فناوری اطلاعات ایجاد شده شاید ملاک‌های بهتری به جای ضریب تأثیر باشه من خود اچ ایندکس رو بیشتر قبول دارم و به نظرم به واقعیت نزدیک تره.

 

– بخش نمایه استنادی علوم را نمی‌شناسم من برای این کار از ریسرچ گیت استفاده می‌کنم.

 

بخش طلایه داران علم ایران نمی‌شناسم.

 

– مقالات داغ و پر استناد را نمی‌شناسم به سراغش نمی‌رم در کتابخانه مرکزی که بودم کسایی بودن که مقالات داغ رو در می‌آوردن.

 

– به نظر ملاک استناد بد نیست ولی بیشتر این استناد‌ها خود استنادی هست و این می‌تونه نقطه ضعف باشه.

 

– یا برخی اساتید دانشجویان را مجبور می‌کنند به مقالاتشون استناد بدهند که واقعی بودن این استناد‌ها را زیر سوال می‌بره.

 

– بخش جبهه‌های پژوهش را نمی‌شناسم.

 

– معیارهای رتبه بندی جهانی هست ولی بعضیاش برای ایران جواب نمی‌دهد.

 

– مثلاً ما به خاطر تحریم به پایگاه‌های اطلاعاتی دسترسی نداریم به اساتید خارج از کشور دسترسی نداریم مثلاً هند و مالزی ضعیف‌تر از ما هستند ولی رتبه‌هاشون بالاتره.

 

– مجلاتش خوبه در رشته خودم که فیزیک پزشکی هست خوبه برق هم خوبه.

 

– نقاط قوت اینه که داخلی هست و دست خودمونه و عوامل خارجی کمتر نفوذ دارن.

 

– نقاط ضعف به نظرم بهتره مثل یه شبکه اجتماعی علمی شبیه چیزی که تو گوگل اسکولار و ریسرچ گیت و وب آو نالج هست بشه یعنی وبی بشه که ما بتونیم مقالات بقیه را بخونیم نظر بدیم لایک کنیم.

 

– چون هرچند یک بار درگوگل اسکولار بر حسب تحقیقاتی که ما انجام می‌دهیم چند مقاله به ما پیشنهاد می‌دهند که کاملاً در ارتباط با فیلد ماست.

 

– رتبه درآوردن در آی اس آی راحتره.

 

– ارزیابی آی اس آی جوانمردانه تره چون همه در آن عضو هستند ولی آی اس سی اختصاصی تره مثل اینکه یه محله رو با دنیا مقایسه کنیم.

– پایگاه آی اس سی همان پایگاه جهان اسلامه مجلات علمی پژوهشی که در سطح جهان اسلام مورد تأیید است این الان در مرحله دوم آی اس آی است.

 

– از نظر اقبال جامعه دانشگاهی یعنی یه هیئت علمی اگه کارش شاخص باشه اول می‌فرسته آی اس آی در مرحله بعد اگر ببینه که یه مقدار سطح علمیش پایین تره می‌فرسته آی اس سی یا علمی پژوهشی چون هر دو دریک حده.

 

– من مرتب سرچ می‌کنم و از تبلیغات موجود در اینترنت با آن آشنا شدم.

 

– یه سری امتیاز در هیئت ممیزه براش قائل شده بودند درمورد مجلات آی اس سی که بیان تشویق کنند مثلاً امتیاز اون رو بالاتر بردن نسبت به علمی پژوهشی‌های غیر از آی اس سی به نوعی هبأت علمی و دانشجویان رو تشویق می‌کنه که مقالاتشون رو اونجا بفرستند اما هنوز فاصله داره با آی اس آی.

 

– یعنی من فکر می‌کنم مجلات آی اس سی با مجلات آی اس آی که شناخته شده هستند هنوز فاصله دارند شاید بتونند در آینده با جذب مخاطبین با مقالات سطح بالا جایگاه خودش رو پیدا کنه.

 

– منتها به هر حال تا زمانی که اون اعتماد کلی از نظر داوری مقالات به دست نیاره یا الان ما در آی اف مشکل داریم رشد نمی‌کنه.

 

– خیلی مجلات آی اس آی الان پولی شده یک پولی از مخاطب می‌گیرند و خیلی راحتر مقاله را چاپ می‌کنند و خیلی از این ها را خود وزارت علوم به عنوان بلک لیست اسمشو به دانشگاه‌ها داده خیلی‌هاشون هم هنوز شناخته شده نیستند خود آی اس آی هم همچین مشکلاتی را دارند و خیلی مقالات آی اس آی که قدمت صد یا پنجاه ساله دارند اینقدر شناخته شده‌اند و حجم مقالات اینقدر براشون مهمه که خودشون به نوعی دنبال این قضایا نیستند اگر مقالات آی اس سی هم ‌به این سمت بروند که اون کنترلش سخته خوبه.

 

– حداقل درهر رشته‌ای یکی دو تا مجله آی اس سی شاخص با معیارهای داوری خوب، پیگیری مقالات همون روندی که یک مجله آی اس آی ممکن است داشته باشدکه مقاله را بفرستیم در سایت بتونیم ببینیم نتیجه داوری رو که به کجا رسیده نتایج داوری سریع بیاید اینا خیلی مهمه.

 

– مثلاً مجله نباید چاپش دو سه سال طول بکشه وقتی مقاله‌ای ریسیوش مال امساله و اسکپتش مال سه سال بعد شما پوئن منفی می‌دهید وقتی می‌بینید یک مجله دارد با معیارهای درست سرعت خوب داوری مناسب داوری می‌شود شما را تشویق می‌کند.

 

– سطح مقالات اونجا باید بهبود پیدا کنه و این شاخص‌ها وجود داشته باشه که بهتر رشد کنه

 

– من نظرم مثبته ‌در مورد مقالات آی اس سی اما آن ها هم باید مثل آی اس آی شاخص‌ها شون را مشخص کنند و خودشان را به اون سطح برسونند که اگر من یک کار درجه دو داشتم بدونم اگه درجه یک هم نباشه می‌تونم بفرستم برای مقالات آی اس سی خوبه ولی هنوز جای رشد دارد.

 

– با بخش‌های آن خیلی کار نکردم.

 

– مقالات داغ مهم است به نوعی آی اف و اچ هم ‌به این سمت می‌رودکه بتونه مقالات برتر را مشخص کند ولی من از این بخش استفاده نکردم.

 

– ضریب تأثیر یک معیار عمومی است به نظر من شاخصی است که به طور نسبی خوبه نمی‌تونیم بگوییم یک شاخص مطلق است به هر حال آی اف میزان ارجاع را در افراد می‌دهد شاید بهتر است IFبا MIF کنار هم بیایند در بعضی رشته‌ها این دو کنار هم بهتر عمل می‌کنند.

 

– مثلاً در رشته‌ای ممکن است IF=8/. و MIF=1 باشد خوب باشد ولی جایی که IF=5/3 و MIF=6 است خوب نباشد پس IF نمی‌تواند به تنهایی ملاک باشد باید با MIF در هر رشته بررسی و تصمیم گیری شود مثلاً ما معیاری که برای دانشجویان می‌دهیم می‌گوییم شما MIF مهندسی برق که حدود یک است را ببینید مجلاتی که می‌فرستید نسبت به اون باید بررسی شود.

 

– مثلاً یک دانشجوی برق اگه بتونه مقاله های با MIF=1 و IF=5/3 چاپ کند برای فرد و گروه خیلی ارزش دارد.

– یعنی من فکر می‌کنم مجلات آی اس سی با مجلات آی اس آی که شناخته شده هستند هنوز فاصله دارند شاید بتونند در آینده با جذب مخاطبین با مقالات سطح بالا جایگاه خودش رو پیدا کنه.

 

– منتها به هر حال تا زمانی که اون اعتماد کلی از نظر داوری مقالات به دست نیاره یا الان ما در آی اف مشکل داریم رشد نمی‌کنه.

 

۲-۱۶ رهیافت های مسئولیت اجتماعی

 

دو رهیافت مسلط به موضوع مسئولیت اجتماعی شرکت ها وجود دارد که اولی بنام رهیافت شرکتی است که توسط شرکت های فرا ملی ، سازمان بین‌المللی استاندارد ، سازمان های تجاری و نهاد های بین‌المللی مورد حمایت قرار گرفته که در نهایت به سود آوری منجر می شود و دومی رهیافت زیست محیطی – اجتماعی است که مورد حمایت روشنفکران وصاحب نظران، ‌گروه‌های مشاوران مدیریت و سازمان های سوسیال دموکرات یا لیبرال دموکراتیک است که به موضوعات زیست محیطی و اجتماعی مرتبط است.(مهردوست، ۱۳۸۷،۳۶)

 

غالب تحقیقات درباره مسئولیت پذیری شرکتی به دلیل امکانات و مقدورات بیشتر توسط طرفداران رهیافت شرکتی صورت گرفته است.دامنه این تحقیقات از حمایت اندک یا هیچ از مسئولیت پذیری اجتماعی شروع شده و تا میزان زیادی حمایت از مسئولیت پذیری اجتماعی ادامه می‌یابد، اما انگیزه سود شرکت بدون استثناء اصل هدایتگر این قضیه است.

 

رهیافت شرکتی یک رویکرد تدریجی ضعیف به توسعه پایدار و بانک جهانی می‌باشد .سازمان ملل و مجمع جهانی به شدت در این زمینه فعالیت می‌کنند.(Mah, 2004, 29)

 

معاهده جهانی سازمان ملل متحد با مشارکت شرکت ها ، مؤسسات بازرگانی، سازمان های غیر دولتی/حکومتی و اتحادیه های صنفی، کارگری یا سندیکایی است. این معاهده متشکل از ٩ اصل است که معطوف انجام فعالیت‌های مسئولانه تحت قلمرو و موازین حقوق بشر، استاندادهای کار و عملکردهای همخوان با محیط زیست است. این معاهده از شرکت ها می‌خواهد که در چارچوب حوزه تاثیرشرکتی خود ‌به این نه اصل که تمامی آن مبتنی بر معاهده نامه های بین‌المللی بین دولت‌ها می‌باشد، پایبند باشند.

 

سازمان ملل متحد معاهده جهانی را در ۹ اصل به وجود آورد که به صورت زیر است :

 

اصل اول : حقوق بشر- شرکت ها ، بنگاه های اقتصادی و بازرگانان باید در حوزه فعالیت و نفوذ خود از حقوق بشر حمایت کنند و به آن احترام بگذارند.

 

اصل دوم : شرکت ها و بنگاه های اقتصادی تضمین نمایند که نقشی در نقض حقوق بشر ندارند.

 

اصل سوم : معیارهای کار- شرکت ها و بنگاه ها و به طور کلی بخش خصوصی باید از آزادی انجمن ها و سندیکاها و شناسایی مؤثر حقوق مذاکره و قدرت عمل دسته جمعی حمایت نماید و حق چانه زنی متقابل را به رسمیت بشناسد .

 

اصل چهارم : شرکت‌ها باید در حذف کامل هر نوع کار اجباری بکوشند.

 

اصل پنجم : شرکت ها باید به طور مؤثری کار کودکان را ملغی کند.

 

اصل ششم : شرکت ها باید هر گونه تبعیض شغلی را منع کنند.

 

اصل هفتم : محیط زیست- شرکت ها و بنگاه های اقتصادی باید حامی رویکرد پیشگیرانه در مقابله با مشکلات محیط زیست باشند.

 

اصل هشتم : متعهد گردند که در محافظت از محیط زیست مسئولیت بیشتری را بر عهده بگیرند و پیشقدم شوند.

 

نهم: شرکت ها باید در تشویق توسعه و گسترش فن آوری سازگار با محیط زیست بکوشند.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

محیط زیست استاندارهای کار حقوق بشر تجارت باید از نگرش های پیش احتیاط ملی در خصوص چالش زیست محیطی حمایت کند.

 

ابتکارات به منظور بهبود

 

مسئولیت پذیری زیست

 

محیطی قبول کند.

 

گسترش توسعه و اشاعه

 

تکنولوژی های سازگار به

 

محیط زیست .

تجارت باید آزادی تجمعات وحقوق شناخته شده اتحادیه ها و چانه زنی را قبول کند .

 

حذف تمامی اشکال کار اجباری منع مؤثر و قاطع کارکودکان.

 

حذف تبعیض در عرصه

 

استخدام و اشتغال.

تجارت باید به اعلامیه جهانی حقوق بشر احترام بگذارد و از حمایت بین‌المللی آن دفاع کند.

 

تجارت باید اطمینان بدهد که

 

در فعالیت های ضد حقوق

 

بشر همدستی نکند.

(White House, 2002,15)

 

جدول۲-۴ معاهده جهانی حقوق بشر

 

۲-۱۷ استراتژی های مسئولیت اجتماعی

 

استراتژی هایی که جهت ایجاد مسئولیت اجتماعی در میان جوانان ،دانشکاه ها، مدارس و نوآوران معرفی شده است به صورت زیر می‌باشد :

 

۱- جوانان

 

• • • جلب تشویق دانشجویان و دانش آموزان برای کارهای علمی ، فنی به صورت فرآیندی و سیستمی

  

 

• • خدمات حمایت از نوآوری به ویژه انتقال و انتشار تکنولوژی

 

• • به کارگیری گسترده تکنولوژی ارتباطات و اطلاعات در خدمت عمومی ،بنگاه های کوچک و متوسط

 

• • ایجاد مسیرهای شغلی برای جوانان و کاهش بیکاری آن ها

 

• • فعال کردن ابزارهای بازار نیروی کار شامل شناسایی نیاز ها ،مساعدت و همیاری در جستجوی شغل

 

• • راهنمایی و آموزش به عنوان بخشی از برنامه های فعال پرسنلی

 

• • توسعه منابع جدیدی از مشاغل خدماتی برای افراد و تقویت امور تجاری به طور برجسته در سطح ملی

 

• • کاهش موانع جابجایی برای کارگران در سرتاسر اروپا

 

• • تقویت و انتشار نوآوری و روز آمد کردن فرم سازمان های کاری

 

• • حمایت برای انتقال در وضعیت های شغلی به ویژه آموزش،خود اشتغالی،تجارت و تحرک جغرافیایی

 

• • تسهیل کردن معنادار در دست یابی به مقدمات شغلی ، تعلیم و تربیت بالاتر، مشاغل آموزش کارآفرینان و کارآموزی

 

• • کاهش میزان ترک تحصیل کنندگان

 

• • گسترش عرضه فرصت های آموزشی ،تعلیم و تربیت و اطمینان یافتن از مسیر های یادگیری منعطف

 

• پاسخ به نیاز های جدید ،صلاحیت های کلیدی و نیاز های مهارتی آینده به وسیله پیشرفت در تعریف و شفافیت در شایستگی ها (Moftalen,2007,16)

۲- دانشگاه ها

 

• • کارایی و اثربخشی بیشتر مخارج عمومی مربوط به تحقیق و توسعه

 

• • توسعه و تقویت بخش های عالی مؤسسات آموزشی و پژوهشی در راستای گسترش همکاری و انتقال تکنولوژی های بین مؤسسات پژوهشی خصوصی و عمومی

 

• • نوسازی مدیریت مؤسسات پژوهشی و دانشگاه ها

 

• • مطمئن شدن از عرصه محققان کارآمد (کیفی)به وسیله جذب تعدادی زیادی از دانشجویان در رشته‌های علمی و فنی و مهندسی و تقویت و توسعه کارراهه شغلی در کشور ،انتقال و جابجایی محققان در بخش های داخلی به مثابه بخش های بین‌المللی

 

• • پایه های نوآوری ،شبکه هاو انکوباتورهایی که دانشگاه ها ، شرکت ها و مؤسسات پژوهشی را گرد هم جمع می‌کنند

 

• • پیش‌بینی بهتری از نیاز ها و مهارت ها ،گلوکاه ها و کمبود در بازار نیروی کار

 

• • مطمئن شدن از جذابیت ، بازبودن و استانداردهای کیفیت آموزش و پرورش و مطمئن شدن از راه های یادگیری منعطف

 

• پاسخ گویی به نیاز های جدید شغلی ، قابلیت های کلیدی، الزامات مهارتی آینده به وسیله تعریف و شفافیت کیفیت (همان منبع)

۳- مدارس

 

• • تشویق به کار گیری گسترده تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات در مدارس

 

• • تقویت آموزش کارآفرینی

 

 

وابستگی روان شناختی که عادت هم نامیده می شود،با میل شدید مستمر یامتناوب برای مواد به منظور اجتناب ازحالت ملال مشخص است.وابستگی روان شناختی یا رفتاری بدون تردید بازتاب تغییرات فیزیولوژیکی ‌در مراکز رفتاری مغز است.وابستگی دارویی به طور کلی توسط سازمان بهداشت جهانی سندرمی تعریف شده است که استفاده ازیک دارو یا طبقه ای ازداروها،اولویتی بالاترازآنچه پیش تربرای فرد ارزش داشته است پیدامی کند.

 

طبقه بندی مواداعتیاد آور براساسDSM-IV-TR

 

– الکل

 

– آمفتامین یافعال ‌کننده‌ای سیمپاتومیمتیک

 

– کافین

 

– حشیش

 

– کوکائین

 

– توهم زاها

 

– مواداستنشاقی

 

– نیکوتین

 

– موادافیونی

 

– فن سیکلیدین یاداروهای فعال کننده مشابه

 

– مسکن،منوم هاواضطراب زداها

 

– موادچندگانه

 

– سایرمواد

 

ملاک های تشخیصی برای سومصرف مواد DSM-IV-TR

 

الف-الگوی غیر انطباقی مصرف یک ماده ،که به ناراحتی قابل ملاحظه ازنظربالینی منجرمی شودوبایک (یابیشتر)‌از علائم ذیل که زمانی درطول۱۲ماه روی می‌دهند ،تظاهرمی کند:

 

مصرف تکراری موادکه به ناتوانی ‌در برآوردن تعهدهای مربوط به کار ،مدرسه ،یاخانه منجرمی شود(برای مثال غیبت مکرریا عملکرد ضعیف شغلی مربوط به مصرف ماده ،غیبت ،تعلیق یااخراج ‌از مدرسه به دلیل مصرف مواد،مسامحه نسبت به فرزندان وخانه ).

 

مصرف تکراری مواد درموقیت هایی که درآن هامصرف ماده ازنظر فیزیکی خطرناک است.(برای مثال رانندگی یاکار باماشین آلات تحت تاثیرمواد)

 

مسایل قانونی تکراری مربوط به مواد(دستگیر شدن به دلیل رفتارهای نادرست مربوط به سومصرف)

 

مصرف مداوم علی‌رغم مسایل اجتماعی یا بین فردی ناشی ازمواد (برای مثال بگومگوباهمسر،نزاع فیزیکی)

 

ب- هرگز ملاک های وابستگی مواد را برای طبقه ماده مذبور نداشته است.

 

اصطلاحات اعتیاد

 

به طور کلی وابستگی به مواد،به مجموعه علایم شناختی ،رفتاری وفیزیولوژیکی اطلاق می شود که حاکی از آن است که شخص علی‌رغم مسائل قابل توجه مربوط به مواد به مصرف آن ادامه می‌دهد.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

وابستگی مصرف مکّرر یک ماده شیمیایی ،ی بدون وابستگی جسمی . وابستگی نشان دهنده تغییر فیزیولوژیک ناشی از مصرف مکرّر دارویی است که قطع آن سبب بروز سندرم خاصی می شود سوء مصرف^[۵] استفاده از هر مادهّ ای (معمولاً توسط خود فرد) به شیوه ای که خارج از الگوهای مورد تأیید اجتماعی یا طبّی باشد . مصرف نادرست^[۶] شبیه سوء مصرف ،اما معمولاً این اصطلاح ‌در مورد داروهایی به کار می رود که از سوی پزشکان تجویز شده ،اما به نحو درستی مصرف نمی شود . اعتیاد مصرف مکّرر و افزایش یافته یک ماده که محرومیت از آن سبب بروز علایم ناراحتی و میل غیر قابل کنترل برای مصرف مجدّد آن ماده می شود و این روند به تباهی جسمی و روانی منجر می‌گردد. این اصطلاح از طبقه اصطلاحات رسمی حذف شده و اصطلاح وابستگیها ، جایگزین آن شده است ، اما هنوز هم در زبان متداول به کار می رود و اصطلاح مفیدی است. مسمومیت سندرم برگشت پذیری که بر اثر یک ماده بخصوص (مانند الکل) ایجاد شده و دست کم بر یکی از کارکردهای زیر تاثیر می‌گذارد : حافظه ، موقعیت سنجی ،خلق، قضاوت ،عملکرد اجتماعی ، رفتاری یا شغلی . ترک یک سندرم مختص مواد که به دنبال قطع مصرف یا کاهش میزان مصرف ماده یا دارویی بروز می‌کند که قبلاً طی مدتی طولانی مرتب مصرف می شده است . مشخصه این سندرم علایم و نشانه های فیزیولوژیک در کنار تغییرات روان شناختی مانند آشفتگی در تکلم ، احساسات و رفتار است. نام های دیگر آن ، سندرم پرهیز و سندرم قطع مصرف است . تحمل (تولرانس) پدیده ای که در آن به دنبال مصرف مکرر یک ماده ، دوز معینی از آن ماده اثرات کمتری ایجاد می‌کند یا برای دستیابی به اثرات دوزهای اول ، نیاز به افزایش میزان ماده مصرفی وجود دارد . تحمل رفتاری به معنای توانایی فرد برای انجام تکالیف علی رغم اثرات دارو است . تحمل متاقطع^[۷] به مواردی اطلاق می شود که بتوان یک دارو را جایگزین داروی دیگری کرد و هر یک از آن دو معمولاً اثرات فیزیولوژیک و روان شناختی مشابهی داشته باشند (مانند دیازپام و باربیتورات ها) . وابستگی متقاطع نیز گفته می شود. انطباق عصبی^[۸] تغییرات عصبی شیمیایی یا عصبی فیزیولوژیک در بدن که حاصل مصرف مکرّر یک داروی بخصوص است . انطباق فاز ، کوکینیتیک به انطباق سیستم متابولیسم در بدن اطلاق می شود . انطباق سلولی یا فارماکوردینامیک به توانایی دستگاه عصبی برای انجام عملکرد خود علی‌رغم سطوح بالای ماده مورد نظر در خون گفته می شود. هم وابستگی^[۹]

 

(وابستگی مشترک)

(این اصطلاح ‌در مورد اعضای خانواده فرد سوء مصرف کننده مواد گفته می شود که تحت تأثیر رفتار وی قرار دارند یا بر رفتار سوء مصرف وی تأثیر می‌گذارند . با اصطلاح حمایتگر پنهانی^[۱۰] ارتباط دارد. حایتگر پنهانی به کسی گفته ممی شود که رفار اعتیادی فرد معتاد را تسهیل می‌کند(مثلاً از طریق تهیه مستقیم مواد یا قراردادن پول در اختیار وی برای خرید مواد) . تسهیل گری همچنین به عدم تمایل اعضای خانواده برای پذیرش اعتیاد به عنوان بیماری طبّی –روانپزشکی یا انکار سوء مصرف یکی از اعضای خانواده گفته می شود. هم وابستگی^[۱۱]

 

(وابستگی مشترک)

(این اصطلاح ‌در مورد اعضای خانواده فرد سوء مصرف کننده مواد گفته می شود که تحت تأثیر رفتار وی قرار دارند یا بر رفتار سوء مصرف وی تأثیر می‌گذارند . با اصطلاح حمایتگر پنهانی^[۱۲] ارتباط دارد. حایتگر پنهانی به کسی گفته ممی شود که رفار اعتیادی فرد معتاد را تسهیل می‌کند(مثلاً از طریق تهیه مستقیم مواد یا قراردادن پول در اختیار وی برای خرید مواد) . تسهیل گری همچنین به عدم تمایل اعضای خانواده برای پذیرش اعتیاد به عنوان بیماری طبّی –روانپزشکی یا انکار سوء مصرف یکی از اعضای خانواده گفته می شود.

 

 

همه گیرشناسی

 

تخمین زده می شود که درکل دنیا ۵/۱۳میلیون نفرازمواد خانواده تریاک استفاده می‌کنند ،و۲/۹درصداین افراد به هرویین روی می آورند.

 

جدول۴-۱۱: خلاصه مدل رگرسیون، تحلیل واریانس و مشخصه‌ های آماری رگرسیون طرحواره های ناسازگار اولیه و رضایت از زندگی

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

شاخص مدل SS df Ms F P R R² SE رگرسیون ۰۷۶/۵۶۳ ۱ ۰۷۶/۵۶۳ ۲۶۹/۱۴ ۰۰۰/۰ ۳۴۲/۰ ۱۱۷/۰ ۲۸۱۸۹/۶ باقیمانده ۹۱۵/۴۲۶۱ ۱۰۸ ۴۶۲/۳۹ شاخص متغیر B SEB Beta t P طرحواره­های ناسازگاراولیه ۵۸۲/۳- ۹۴۸/۰ ۳۴۲/۰- ۷۷۷/۳- ۰۰۰/۰

برای تعیین سهم پیش ­بینی هر یک از متغیر­های طرحوار­ه­های ناسازگار اولیه (۱۵خرده مقیاس شامل: محرومیت هیجانی، رهاشدگی/ بی­ثباتی، بی ­اعتمادی/ بدرفتاری، انزوای اجتماعی/ بیگانگی، نقص/ شرم، شکست، وابستگی/ بی­کفایتی، آسیب­پذیری در برابر ضرر و بیماری، گرفتار/ خود تحول نیافته،اطاعت، ایثار، بازداری هیجانی، معیارهای سرسختانه، استحقاق/ بزرگ­منشی، خویشتن­داری/ خودانضباطی ناکافی در قالب پنج حوزه) به عنوان متغیرهای پیش‌بین و رضایت از زندگی به عنوان متغیر ملاک وارد معادله رگرسیون گام به گام شدند که نتایج مدل رگرسیون در جداول ۴-۱۲، ۴-۱۳ و ۴-۱۴ نشان داده شده است.

 

جدول ۴-۱۲: رگرسیون رضایت از زندگی بر متغیرهای طرحواره­های ناسازگار اولیه (۱۵ خرده مقیاس در قالب پنج حوزه) در دانشجویان

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

گام R R2 AdjR SE ۱ ۴۶۲/۰ ۲۱۳/۰ ۲۰۶/۰ ۹۲۸۸۰/۵ ۲ ۵۲۴/۰ ۲۷۴/۰ ۲۶۱/۰ ۷۲۰۳۶/۵

جدول ۴-۱۳: تحلیل واریانس رضایت از زندگی بر متغیرهای طرحواره­های ناسازگار اولیه (۱۵ خرده مقیاس در قالب پنج حوزه) در دانشجویان

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

گام منبع تغییرات SS df MS F P ۱ رگرسیون ۷۱۸/۱۰۲۸ ۱ ۷۱۸/۱۰۲۸ ۲۶۶/۲۹ ۰۰۰/۰ باقی مانده ۲۷۲/۳۷۹۶ ۱۰۸ ۱۵۱/۳۵ جمع ۹۹۱/۴۸۲۴ ۱۰۹ – ۲ رگرسیون ۶۸۵/۱۳۲۳ ۲ ۸۴۲/۶۶۱ ۲۲۶/۲۰ ۰۰۰/۰ باقی مانده ۳۰۶/۳۵۰۱ ۱۰۷ ۷۲۲/۳۲ جمع ۹۹۱/۴۸۲۴ ۱۰۹ –

 

1. 1. . Nordahl ↑

 

1. 1. . disconnection / rejection ↑

 

1. 1. . abandonment/instability ↑

 

1. 1. . emotional deprivation ↑

 

1. 1. . mistrust/abuse ↑

 

1. 1. . social isolation/alienation ↑

 

1. 1. . defectiveness/shame ↑

 

1. 1. . impaired autonomy and performance ↑

 

1. 1. . failure ↑

 

1. 1. . dependence/incompetence ↑

 

1. 1. . vulnerability to harm and illness ↑

 

1. 1. . enmeshment/undeveloped self ↑

 

1. 1. . impaired limits ↑

 

1. 1. . entitlement/grandiosity ↑

 

1. 1. . insufficient self control/self discipline ↑

 

1. 1. . other directedness ↑

 

1. 1. . subjugation ↑

 

1. 1. . self sacrifice ↑

 

1. 1. . overvigilance and inhibition ↑

 

1. 1. . emotional inhibition ↑

 

1. 1. . unrelenting standards ↑

 

1. 1. .schemas ↑

 

1. 1. . Dozois ↑

 

1. 1. . personality disorders ↑

 

1. 1. . chronic depression ↑

 

1. 1. . anxiety disorders ↑

 

1. 1. . Platts ↑

 

1. 1. . Corey ↑

 

1. 1. . ego ↑

 

1. 1. . Reeve ↑

 

1. 1. . Brody & Carson ↑

 

1. 1. . life satisfaction ↑

 

1. 1. . Keyes ↑

 

1. 1. . Wright ↑

 

1. 1. . financial Satisfaction ↑

 

1. 1. .cognitive constructs ↑

 

1. 1. . frame ↑

 

1. 1. . filter ↑

 

1. 1. . personality disorders ↑

 

1. 1. . decrease of function ↑

 

1. 1. . mental health ↑

 

1. 1. . Othmer ↑

 

1. 1. . Brad ↑

 

1. 1. . Nickel & Egle ↑

 

1. 1. . Raketic ↑

 

1. 1. . Haaland ↑

 

1. 1. . Csukly ↑

 

1. 1. . ego centrism ↑

 

1. 1. . mental distress ↑

 

1. 1. . anxiety ↑

 

1. 1. . Cramer & Tracy ↑

 

1. 1. . Parekh ↑

 

1. 1. . Nickel & Egle ↑

 

1. 1. . Raketic ↑

 

1. 1. . Mroczek & Spiro ↑

 

1. 1. .defense styles questionnaire ↑

 

1. 1. . the satisfaction with life scale ↑

 

1. 1. . life satisfaction ↑

 

1. 1. . Csukly ↑

 

1. 1. .cognitive processes ↑

 

1. 1. .schemas ↑

 

1. 1. . emotional temperament ↑

 

1. 1. . attachment ↑

 

1. 1. . autonomy ↑

 

1. 1. . spontaneity ↑

 

1. 1. . limits ↑

 

1. 1. . Breen ↑

 

1. 1. . Dolang ↑

 

1. 1. . norms ↑

 

1. 1. . cynicism ↑

 

1. 1. . hostility ↑

 

1. 1. . early maladaptive schemas ↑

 

1. 1. . Riso ↑

 

1. 1. . narrative therapy ↑

 

1. 1. . acceptance and commitment therapy ↑

 

1. 1. . Cecero ↑

 

1. 1. . Muncey ↑

 

1. 1. . sublimation ↑

 

1. 1. . suppression ↑

 

1. 1. . pseudo-Altruism ↑

 

1. 1. . reaction formation ↑

 

1. 1. . denial ↑

 

1. 1. . somatization ↑

 

1. 1. . defensive styles ↑

 

1. 1. . mature defense mechanism ↑

 

1. 1. . immature defense mechanism ↑

 

1. 1. . Brad ↑

 

1. 1. . Freud ↑

 

1. 1. . id ↑

 

1. 1. . ego ↑

 

1. 1. . super ego ↑

 

1. 1. . Segal ↑

 

 

۲-۱-۲-ارزش ویژه برند:

 

آشکار گردید که برند دارای ارزش است. اما واقعاً ارزش برند چیست؟ چه چیز سبب این ارزش آفرینی می شود؟ در واقع برای پاسخ به چنین سوالاتی، مفهوم ارزش ویژه برند مطرح می‌گردد.تعاریف ارائه شده از ارزش ویژه برند:

 

اندیشمندان از معنای ارزش ویژه برند برداشت‌های گوناگونی داشته اند. برخی آن را ارزش افزوده نام برند به محصول، وفاداری به برند، شناخت برند، آگاهی از برند، کیفیت ادراک شده، مطلوبیت افزوده شده، تغییرات رفتاری ناشی از شناخت برند و … تعریف کرده‌اند(Keller, 1993, 1-22).

 

برخی از اندیشمندان، کاربرد واژه ارزش ویژه برند را به مفهوم ارزیابی مفاهیم ذهنی مشتریان منحصر کرده‌اند در حالی که برخی دیگر، آن را مفاهیم رفتاری می‌دانند. به عبارت دیگر، ‌در متون بازاریابی، ارزش ویژه برند به دو دسته طبقه بندی میشو:د آنهایی که شامل ادراکات مشتری است(همچون آگاهی از برند، و کیفیت ادراک شده) و آنهایی که شامل رفتار مشتری است(همچون وفاداری به برند و……)(شمس، ۱۳۸۶،۶۷).

 

آکر ارزش ویژه برند را مجموع های از ویژگی‌ها و اعتبارات متصل به برند می‌داند که سبب افزایش یا کاهش ارزش ایجاد شده توسط محصول می شود. او، این ویژگی ها را به پنج گروه وفاداری، آگاهی از برند، کیفیت تصورشده، و دیگر ویژگی‌ها(علامت ثبت شده ، امتیاز انحصاری و … )تقسیم ‌کرده‌است(Upshaw, 1995 , 98).

 

یو و همکارانش ارزش ویژه برند را به مثابه تفاوت و تمایز انتخاب مصر ف کننده بین کالا با برندی قدرتمند و یک کالا با همان خصوصیات، اما بدون برند تعریف کرده‌اند(شمس، ۱۳۸۶، ۷۵).

 

بسیاری از اندیشمندان بیان می‌کنند که ارزش ویژه برند، دربر گیرنده عواملی چون آگاهی از برند، میزان وفاداری مشتریان به برند، کیفیت تصور شده، نشان و علامت ثبت شده است. بقیه عوامل به توانایی برند در متمایز ساختن خود از دیگر رقبا اشاره دارد. البته حائز اهمیت است که ریشه تمام این فعالیت ها شناخت مصرف کنندگان از برند است. به عبارت دیگر شناخت مصرف کنندگان نسبت به یک برند باعث ایجاد پاسخ های متفاوت به فعالیت های بازاریابی ‌در مورد برند می‌گردد(Keller, 1993 1-22).

 

برخی دیگر از اندیشمندان، از جنبه مالی به برند نگریسته و به ارزش ویژه برند، در غالب ارزش خالص مالی می نگرند( Upshaw, 1995 , 99). تعریف رسمی Marketing Science از ارزش ویژه برند عبارت است از مجموعه ای از مفاهیم و رفتارهای مرتبط با مشتریان، اعضای کانال و شرکت که به برند توانایی سودآوری بیشتری را می‌دهد و این در حالی است که بدون برند این سودآوری ممکن نخواهد بود (Leuthesser, 1988).

 

لذا آشکار است که این تعاریف از جنبه ای خاص به ارزش ویژه برند نگریسته اند. اما همه آن ها قابل تقسیم بندی در سه طبقه هستند. به عبارت دیگر، ارزش ویژه برند از سه بعد قابل توجه است که در ادامه شرح داده می شود.

 

۲-۱-۲-۱-طبقه بندی ادبیات ارزش ویژه برند:

 

تلاش برای ایجاد رابطه بین مشتری و برند، مفهوم ارزش ویژه برند را ایجاد ‌کرده‌است. این مفهوم هم در ادبیات مالی و هم در ادبیات بازاریابی مطرح شده است. البته بازاریابان تمایل دارند این مفهوم را به گونه ای متفاوت با متخصصان مالی، تعریف کنند. تعاریف آن ها در دو عبارت رابطه مشتری با برند )مشتری محور ( و یا مفهومی که برای صاحبان برند ارزش افزائی می‌کند )شرکت محور ( ارائه می شود (wood , 2000 , 662 – ۶۶۹ )

 

ارزش ویژه برند، با معانی بسیاری مورد استفاده قرار گرفته است، به منظور از بین بردن ابهامات ایجاد شده، بیان مفهوم ارزش ویژه برند و نحوه ارتباط دیدگاه های گوناگون با ‌یک‌دیگر، امری ضروری است. برای روشن کردن این موضوع، بایستی بین سه سطح ارزش، تفاوت قائل شد(Lindemann, 2003,27).

 

دارایی برند (شرح برند ): که در برگیرنده منابع تأثیرگذاری برند بوده و ارزش آفرینی یک برند، از انعکاس مفاهیم ارائه شده در این طبقه، شروع می شود(آگاهی از برند/برجستگی، تصویر برند، نوع ارتباط با مشتری).

 

توان برند: به طور ویژه، اشاره به نتایج حاصل از دارایی برند در یک بازار خاص دارد. توان برند با معیارهای رقابتی رفتاری همچون سهم بازار، نرخ وفاداری و قیمت گذاری بالا و … مشخص می‌شوند.

 

ارزش برند(کل ارزش برند به عنوان دارایی مجزا – هنگامی که به فروش می‌رسد یا در ترازنامه قرار می‌گیرد): اشاره به توانایی برند در کسب سود دارد. برند تنها در صورتی دارای ارزش است که سودآوری به ارمغان بیاورد.

 

هنگامی که اندیشمندان بازاریابی ارزش ویژه برند را بیان می‌کنند، منظور آن ها دارایی برند و توان برند است. این دو عامل برخی اوقات تحت عنوان ارزش ویژه برند مشتری نیز نامیده می‌شوند. البته باید توجه داشت که دارایی برند یک مفهوم کیفی است درحالی که توان برند و ارزش برند هر دو قابل کمی شدن هستند.

 

در تشریح مدل بالا به طور ساده می توان بیان کرد که دارایی برند(هویت، تصور یا .. )از طریق برنامه ها و آمیخته بازاریابی، به نیازها و خواسته ها بازار هدف ترجمه می‌شوند. میزان موفقیت آن، تعیین کننده توان برند(سهم بازار، رهبری، وفاداری و ..) است. ارزش برند نیز توسط میزان وفاداری به برند تعریف می شود که به نوعی تضمین کننده برقراری جریان نقد آتی است(wood , 2000 , 662 – ۶۶۹ )

 

البته بایستی دقت داشت که عواملی چون رقابت و میزان فشارهای مخرب سبب می شود که دارایی های برند در شرایط مشابه، توان های متفاوتی را در طول زمان ایجاد کنند. یا اینکه دارائیهای برند مشابه در برخی موقعیت های کاملاً بی ارزش باشند Kapferer, 2008 ,101 )).

 

دارایی برند مفاهیم ذهنی یادگرفته شده است. آن ها در طول زمان از طریق فعالیت های گذشته برند به دست آمده اند. توان برند یک معیار برای سنجش وضعیت کنونی برند است. توان برند به شدت مبتنی بر رفتار مشتری است. البته کل توان برند ناشی از دارایی های برند نیست. ارزش برند یک تعمیم به آینده است. در واقع ارزش مالی برند تمایل به ارزیابی سودآوری آتی برند دارد. ‌بنابرین‏ بعد زمانی در این مدل قابل مشاهده است(Kapferer, 2008 ,112).

 

۲-۱-۲-۲-رویکردهای موجود در سنجش ارزش ویژه برند:

 

هیشنگ ^[۴۴]و همکارانش در سال ۲۰۰۹ به ارزیابی ریسک قطع زنجیره تأمین در انتخاب روش دوگان یا منفرد منابع در زنجیره تأمین دو مرحله ای با حساسیت قیمت و تقاضای غیر ثابت پرداختند. در روش آن‌ ها تابع سود مورد انتظار در ابتدا به دست می‌آید و با مقایسه آن با مقادیر بحرانی، عوامل کلیدی مؤثر بر انتخاب کنندگان نهایی شناسایی می‌شوند. (هیشنگ و همکاران، ۲۰۰۹: ۷۸۸-۸۳۳)

 

ترکمن^[۴۵] و مکرمک^[۴۶] در سال ۲۰۰۹ ریسک تأمین کننده یا ریسک قطع زنجیره تأمین را به عنوان یک چالش کلیدی مطرح کردند. و به شناسایی و پیش‌بینی ریسک تأمین کننده پرداختند و تأمین کنندگان را بر اساس ویژگی، عملکرد و ویژگی های زنجیره تأمین دسته بندی کردند. (ترکمن و مکرمک، ۲۰۰۹: ۲۴۷-۲۵۸)

 

هانگ^[۴۷] و همکارانش در سال ۲۰۰۹به طراحی یک شبکه توزیع و تولید شامل پیکربندی زنجیره تأمین و تصمیم گیری‌های عملیاتی مانند تقسیم، تخصیص، حمل و نقل و کنترل موجودی پرداختند. آن‌ ها از یک برنامه ریزی چندهدفه برای موازنه هزینه و سطح خدمات مشتری استفاده کردند و از الگوریتم ژنتیک چندهدفه برای بهینه سازی مدل خود استفاده کردند. (هانگ وهمکارانش، ۲۰۰۹: ( ۴۷۹-۵۳۵

 

سدهی ^[۴۸]و تانگ ^[۴۹]در سال ۲۰۰۹ یک مدل برنامه ریزی خطی را گسترش دادند که عدم قطعیت تقاضا و

 

جریان‌های نقدی را برای میان مدت در آن وارد کرده بودند. نتیجه مدل برنامه ریزی خطی احتمالی شبیه به مدل موجود در مدیریت دارایی و بدهی(ALM) بود. بررسی آن‌ ها می‌تواند پایه ای برای مدل سازی انتخاب راه حل در تحقیق و در عمل جهت مدیریت ریسک‌های مرتبط با تقاضای برآورده نشده، موجودی اضافی و نقدینگی پول، زمانی که تقاضا تحت عدم قطعیت واقع است(نا مشخص است)، باشد.

 

کارنیرو^[۵۰] و همکارانش در سال ۲۰۱۳ یک مدل احتمالی دو مرحله ای مبتنی بر سناریو برای مدیریت ریسک زنجیره عرضه نفت ارائه دادند. هدف آن‌ ها حداکثر کردن سود سهام‌داران بود که طی چندین سناریو به سی وشش میلیون دلار رسید که نشان داد در نظر گرفتن عدم قطعیت یک گام اساسی در فرایندهای تصمیم گیری است. (کارنیرو وهمکارانش، ۲۰۱۳: ۳۲۸۶-۳۲۹۴)

 

واگنر^[۵۱]ونشات ^[۵۲]در سال ۲۰۱۳ با بهره گرفتن از تئوری ‌گراف‌ها روشی برای کمینه کردن و کاهش
آسیب پذیری زنجیره تأمین اراده نمودند(واگنر و نشأت، ۲۰۱۳: ۱۲۹-۱۲۱)
راوایندرن^[۵۳]و همکاران در سال ۲۰۱۳ مسأله انتخاب تأمین کننده را با درنظرگرفتن ریسک، به صورت یک مسئله ی بهینه سازی چند معیاره مدلسازی و حل نمودند. آن‌ ها ریسک را به دو گروه ارزش در معرض ریسک (VAR) و عدم موفقیت در هدف(MTT) تقسیم بندی کردند و در ابتدا با بهره گرفتن از روش‌های رتبه بندی چندهدفه ازمیان تأمین کنندگان بالقوه، تعدادی تأمین کننده انتخاب نموده و در گام بعد مدلی

 

برای تخصیص سفارشات به تأمین کنندگان با در نظر گرفتن ریسک ارائه نمودند. (راویندرن و همکاران، ۲۰۱۳: ۴۳۵-۴۲۴)

 

سابیو ^[۵۴]و همکارانش در سال ۲۰۱۳ از یک ابزار تصمیم گیری پشتیبانی برای برنامه ریزی استراتژیک زنجیره تأمین هیدروژن تحت عدم قطعیت هزینه های عملیاتی پرداختند و از یک برنامه عدد صحیح مختلط برای فرموله کردن ضرایب تابع هدف (به عنوان مثال هزینه های عملیاتی، قیمت مواد اولیه و. . . ) استفاده کردند. آن‌ ها روش تجزیه کارآمد را به منظور تسریع در راه حل مدل چندهدفه با بهره برداری از ساختار خاص خود معرفی کردند. (سابیو و همکاران، ۲۰۱۳: ۶۸۳۶-۶۸۵۲)

 

تانسل^[۵۵]و آلپن^[۵۶]در سال ۲۰۱۳ ‌از شبکه های پتری زمان برای مدلسازی و تجزیه و تحلیل زنجیره تأمین با در نظر گرفتن ریسک‌های مختلف استفاده نمودند. آن‌ ها از تکنیک تجزیه و تحلیل
حالت‌های خطا و آثار و وضع بحرانی آن‌ ها برای شناسایی و ارزیابی ریسک استفاده نموده و اثر
ریسک‌های مختلف بر روی سیستم و نیز تاثیر فعالیت‌های کاهش ریسک بر
کارایی سیستم را مورد ارزیابی قراردادند. (تانسل و آلپن، ۲۰۱۳: ۲۵۳-۲۵۹)
جوناکیز^[۵۷]ولوئیس^[۵۸]در سال ۲۰۱۱ چارچوبی برای طراحی یک سیستم پشتیبانی تصمیم گیری چندعاملی، جهت کاهش ریسک‌های موجود در زنجیره های تأمین مربوط به تولید ارائه نمودند. (جوناکیز و لوئیس، ۲۰۱۱: ۳۱-۲۳)

 

ثان^[۵۹] وهونیگ^[۶۰] در سال ۲۰۱۱ به بررسی علمی و تجربی روش‌های مدیریت ریسک زنجیره تأمین پرداختند. آن‌ ها ۶۷ کارخانه تولیدی موجود درصنعت اتومبیل آلمان را مورد بررسی قراردادند. پس از بررسی محرک‌های کلیدی ریسک‌های موجود در زنجیره تأمین، ریسک‌های شناسایی شده را از طریق تحلیل و بررسی احتمال وقوع و اثراتشان بر زنجیره تأمین، ارزیابی نموده و نتایج را به صورت ماتریس احتمال اثر ترسیم نمودند. سپس ابزار لازم برای مقابله با آن‌ ها را شناسایی کرده و اثر مدیریت ریسک زنجیره تأمین را بر عملکرد سازمان مورد بررسی قراردادند وبا توجه به میزان پیاده سازی مدیریت ریسک زنجیره تأمین، کارخانه‌ها را به وسیله تجزیه و تحلیل خوشه ای گروه بندی نمودند. طبق بررسی آن‌ ها، به طور کلی گروه ها دو روش برای مقابله با ریسک‌های زنجیره تأمین به کار بردند: مدیریت ریسک زنجیره تأمین واکنشی و مدیریت ریسک پیشگیرانه. نتایج نشان می‌دهد ‌کارخانه‌هایی که درجه بالایی از مدیریت ریسک زنجیره تأمین را اجرا نمودند، عملکرد بهتری داشتند. همچنین گروه هایی که مدیریت ریسک واکنشی را به کاربردند، کاهش اثر شلاقی بیشتری داشتند، درحالی که گروهی که مدیریت ریسک پیشگیرانه را اجرا نمودند عملکرد بهتری ‌در مورد انعطاف پذیری یا ذخیره موجودی ایمنی داشتند(ثان و هونیگ، ۲۰۱۱: ۲۴۹-۲۴۲).

 

بلم^[۶۱]و همکارانش در سال ۲۰۱۱ با بررسی هشت شرکت اروپایی در زمینه ریسک زنجیره تأمین ناشی از بحران اقتصادی و مالی، مجموعه ای از گزاره ها را در رابطه با مدیریت موفق ریسک شرکت‌ها در بحران مالی، شیوه های تغییر مدیریت ریسک و مدیریت ریسک‌های عرضه، بیان کردند)بلم وهمکارانش، ۲۰۱۱: ۴۳-۵۷).

 

زنگنه^[۶۲]و همکارانش در سال ۲۰۱۱ مدل نامساوی متغیر(variational inequality model) را با در نظر گرفتن تصمیم گیری شرکت‌ها از نظر قیمت، برون سپاری، حمل و نقل و در کارخانه تولیدی از نظر نرخ ارز و رقابت توسعه دادند و از شبیه سازی برای پاسخ به سوالات استراتژی های برون سپاری وقیمت گذاری شرکت‌های زنجیره تأمین با نگرش ریسک متفاوت استفاده کردند. )زنگنه و همکارانش، ۲۰۱۱: ۵۳۹-۵۴۹)

 

نیکل^[۶۳] و همکارانش در سال ۲۰۱۲ به مطالعه‌ مسئله طراحی شبکه‌ زنجیره تأمین پرداختندوعلاوه بر تصمیمات معمول در زنجیره ی تأمین، مسائل مالی مربوط به زنجیره را نیز مد نظر قرار دادند. هدف آن‌ ها به حداکثر رساندن سود خالص سهام‌داران بود ودرآمدها را به عنوان هدفی برای بازگشت سرمایه و اندازه گیری ریسک مربوط به احتمال نرسیدن به اهداف مالی را وارد مدل کردند. مدل ‌آن‌ها برای مواجهه با مسائل مربوط به طراحی شبکه های زنجیره تأمین چند دوره ای مناسب می‌باشد.

 

نتایج پژوهش های مختلف نشان می‌دهد زنان هشت برابر بیشتر از مردان خشونت همسرانشان را تجربه می‌کنند (سولر، وینایاک، و کوآداینو۲۰۰۰ به نقل از یزد خواستی ۱۳۸۷). و همین طور بر پایه آمار منتشر شده سازمان بهداشت جهانی از هر سه زن یک زن در طول زندگی خود مورد خشونت خانگی واقع می شود (سازمان بهداشت جهانی ۲۰۰۸).

 

تا ۴ دهه قبل هیچ یک از جامعه شناسان به طور خاص به بررسی پدیده خشونت خانگی نپرداخته و افرادی مانند پزشکان و روانپزشکان که به صورت مستقیم با آن ارتباط داشتند آن را مطرح کردند و از طریق مقالات متعددی که در زمینه بررسی های بالینی ‌در مورد کودکان کتک خورده نوشته شد مسئله خشونت خانوادگی به افکار عمومی و متخصصان جامعه ارائه گردید جامعه شناسان تا قبل از این با اینکه از وجود خشونت در خانواده آگاه بودند گمان می بردند این نوع رفتار خشونت آمیز استثنایی ست و در شرایط بحرانی (طلاق، جدایی و فقر مالی) در میان خانواده ها بروز می‌کند اما از دهه ۷۰ میلادی نگاه پژوهشگران متوجه این پدیده شد و با انجام دادن بررسی های گوناگون کوشیدند خشونت خانگی را شناسایی کنند. بررسی های مربوط به خشونت با مقاله ای آغاز شد که در سال ۱۹۶۲، هنری کمپ و همکاران تحت عنوان “علائم مشخصه کودک کتک خورده “منتشر گردید (کریمی،۱۳۸۶) در اینجا به برخی مطالعات و تحقیقاتی که در داخل و خارج از کشور به بررسی خشونت علیه زنان پرداخته‌اند اشاره می شود.

 

جان ای. ابراین پژوهشی تحت عنوان خشونت در خانواده های مستعد طلاق در آمریکا در سال ۱۹۶۹ انجام داد حجم نمونه آماری در این پژوهش ۱۵۰ نفر می‌باشد که شامل ۵۲ درصد از زنان و ۴۸ درصد از مردانی است که درگیر طلاق بودند همچنین تکنیک جمع‌ آوری اطلاعات در این پژوهش، مصاحبه می‌باشد نتایج این تحقیق ‌به این ترتیب بود:

 

-رفتار خشونت آمیز بیشتر در خانواده هایی متداول است که شوهران آن ها در شغل و نقش نان آوری خانواده موفق نبودند.

 

-همچنین شوهران پایگاه پایین تری نسبت به همسرانشان داشته باشند لذا شوهران جهت اثبات مجدد برتری پایگاه شان در برابر دیگر اعضای خانواده به رفتار خشونت گرایانه متوسل می‌شوند (ابراین، ۱۹۷۱).

 

سوزان استاین متز یک پژوهش مقایسه ای بین کتک خوردن زن و کتک خوردن شوهر در سال ۱۹۷۵ بر روی نمونه ای شامل ۵۷ خانوار که به طور تصادفی انتخاب شده بودند انجام داد این پژوهش از طریق مصاحبه با افراد خانواده و از جمله فرزندان در دلاویر انجام شد و ‌به این نتایج دست یافت:

 

-بیش از ۶۰ درصد خانواده های مورد بررسی در طی ازدواج خود خشونت را تجربه کرده بودند.

 

– در خانواده های مورد بررسی مردان آسیب بیشتری وارد می‌کردند اما میل زن و شوهر به استفاده از خشونت برای رفع اختلاف خانوادگی به یک اندازه بود اما اگر استفاده از اشیاء خارجی را کنار بگذاریم، شمار مردان در آسیب زدن به همسرشان فزونی می‌یابد و علت آن قوی تر بودن مردان نسبت به زنان می‌باشد ( استاین متز، به نقل از روی، ۱۳۷۷).

 

– هوتالینگ و سوگارمن، با بررسی بیش از ۴۰۰ گزارش مربوط به زنان کتک خورده که در فاصله سال های ۱۹۷۰ تا ۱۹۸۵ در سمینارها ارائه و در مجلات چاپ شده بود کوشیدند مشخصاتی را ‌در مورد زنان طبقه بندی کنند که در میان آن ها عمومیت دارد و سبب می شود که قربانی خشونت شوند که یکی از آن مشخصات که به مثابه عامل مشترک در میان زنان کتک خورده مشاهده می شود تنها جنس آن ها یعنی تعلق داشتن به جامعه زنان است ( اعزازی، ۱۳۸۰). و دیگری داشتن تجربه خشونت و یا مشاهده آن در زندگی دوران کودکی بود.

 

ماریا روی یک بررسی ‌در مورد ۱۵۰ زن آمریکایی که مورد ضرب و شتم توسط شوهرانشان واقع شده بودند در سال ۱۹۹۷ انجام داد اطلاعات و آمار و ارقام مربوط به بررسی درباره بدرفتاری با زنان از سوی همسرانشان طی یک سال از مؤسسه‌ زنان مورد بدرفتاری قرار گرفته و بحران زده تهیه شده است ۱۵۰ زن تحت بررسی به طور تصادفی از ۱۰۰۰ زن موجود انتخاب شدند و مورد مصاحبه قرار گرفتند این بررسی به نتایج زیر دست یافت:

 

نتایج حاصل از سابقه خشونت در خانواده پدری نشان داد که ۱/۸۱ درصد از شوهرانی که زنان خود را کتک زده بودند در خانواده پدری شاهد کتک خوردن مادرشان از پدرشان بوده اند و در بین زنان کتک خورده ۳/۳۳ درصد شاهد کتک خوردن مادرشان از پدرشان بودند و عنوان کرده‌اند که از رفتار خشونت آمیز شوهرانشان حیرت نکرده اند زیرا با این پدیده آشنا بودند.

 

پژوهشی با عنوان دریافت زنان از خشونت علیه ایشان بین زنان زندانی انجام شد هدف از این تحقیق بررسی ارتباط بین تساوی گرایی نقش جنسی و تحمل خشونت علیه زنان در بین نمونه ای از زنان زندانی اعلام شده بود یافته ها نشان داد زنان دارای باورهای سنتی نقش جنسی نسبت به زنانی که نگرش های برابر خواهانه داشتند بیشتر متحمل خشونت می شدند (جارکو،۲۰۰۲ به نقل از وردی نیا و همکاران ۱۳۸۹).

 

شهلا اعزازی تحقیقی با عنوان خشونت خانوادگی (زنان کتک خورده) در سال ۱۳۷۶ در تهران انجام داده است که نتایج آن را در کتابی مشتمل بر ۳ بخش می‌باشد ارائه ‌کرده‌است: در بخش نخست به تعریف خشونت و پیشینه تحقیق و در بخش دوم به تئوری های رایج در باب خشونت پرداخته است و در بخش سوم نتایج مصاحبه نیمه استاندارد با زنانی که از شوهران کتک خورده اند آورده است نمونه آماری تحقیق شامل۵۳ نفر از زنانی ست که به مراکزمشاوره و پیشگیری بهزیستی مراجعه کرده بودند این بررسی با توجه به نظریه ساختار اقتداری (مردسالاری) انجام شده است و نتایج زیر به دست آمد:

 

عوامل مؤثر بر خشونت از نظر وی شامل نگرش های اجتماعی در رابطه با خشونت( مثل پذیرش خشونت از طرف جامعه، مقصر دانستن قربانی و…..)، نگرش نسبت به مردان(مثل بالاتر بودن موقعیت، و پایگاه اجتماعی مردان، مردانه دانستن خشونت، غیرقابل تغییر دانستن برخی از خصوصیات مرد و……)، نگرش نسبت به زنان(مثل پایین تر بودن موقعیت و پایگاه اجتماعی زنان نسبت به مردان، انطباق خصوصیات اخلاقی زن با درخواست های مرد و….) نگرش نسبت به ازدواج و تشکیل خانواده ( مهم بودن ازدواج به خودی خود،طبیعی بودن تعارض های خانوادگی، خصوصی بودن خانواده و…)، شرایط اجتماعی موجود در ایران ( ساختار مردانه سازمان های رسمی، نبود حمایت های اقتصادی و اجتماعی و…..) (اعزازی، ۱۳۸۰).

 

علل ارتباطی بین فردی در ایجاد و پذیرش خشونت نسبت به زنان در خانواده به نحوه روابط و تعامل های دو جنس زن و مرد و روابط ویژه آن ها در خانواده به عنوان زن و شوهر باز می‌گردد یکی از علل ارتباطی نحوه اسنادهی است در مجموع، بافت فرهنگی و اجتماعی در بسیاری از جوامع، پیش داوری ها، عقاید و الگوهایی را ترویج می‌کند که سرسپردگی محض زن و در نهایت خشونت علیه زنان را توجیه می‌کند (سالاری فرد،۱۳۸۸).

 

((هی ما یبذله للقاضی فی لیحکم له بباطل و لیحکم له حقا کان او باطلا. او لیعلمه طریق المخاصمه حتی یغلب علی خصمه)) یعنی رشوه مالی است که راشی به قاضی می‌دهد که حکم به باطل به نفع وی یا اینکه به نفع او حکم کند، چه باطل (ناحق باشد) و چه حق و یا طریق دفاع و مخاصمه را به دهنده ی مال بیاموزد که بر خصم خود (طرف دعوی) پیروز شود.

 

مرحوم شیخ انصاری هدیه را به صورت زیر تعریف ‌کرده‌است:

 

((…هی مایبذله علی وجهه الهبه لیورث الموجبه للحکم له حقا کان او باطلا))

 

یعنی : هدیه عبارت است از مالی که شخص به رسم هبه و بخشش به قاضی می‌دهد تا در ضمیر قاضی نسبت به وی است که راشی به قاضی می‌دهد تا در ضمیر قاضی نسبت به وی محبت و دوستی ایجاد شده و در نتیجه به نفع او حکم کند. اعم از آنکه حکم به حق یا باطل باشد. در تفاوت بین هدیه و رشوه شیخ انصاری چنین می‌گوید:

 

((و الفرق بینهما وبین الرشوه : ان الرشوه تبذل لاجل الحکم و الهدیه تبذل لایراث الهب المحرک له علی الحکم علی وفق مطلبه و…))

 

تفاوت بین هدیه و رشوه این است که رشوه به خاطر حکم داده می شود، ولی هدیه به منظور ایجاد حب و مودّت در دل قاضی داده می شود تا حکم به نفع راشی صادر کند. در حقیقت رشوه عوض و ثمن حکم است. در رشوه قاضی مجانی حکم نمی کند! ولی هدیه نوعی تملیک و اهدای مجانی است و مستقیما در عوض حکم قاضی نیست بلکه شایق و محرک محبت و لطف است. لطفی که منجر به حکم می شود. حکمی که به نفع دهنده مال خاتمه و فیصله می‌یابد.

 

آنجا که هدیه حرام است:

 

شیخ در ادامه می فرماید: ((…فالظاهر حرمتها لأنها رشوه او بحکمها بتنقیح المناط…))

 

حال اگر قاضی یا مبذول له از قراین دریافت که هدیه به چه منظوراست، این ها برای حکم به نفع طرف است. در این فرض هدایا حکم رشوه را دارند؛ یعنی حرام هستند، زیرا که این ها مستقیما رشوه هستند ( در دید عرف هم این گونه است ، ولو لغت نباشند) یا در حکم رشوه هستند و به تنقیح مناط حرام اند؛ یعنی مناط رشوه که اخذ جعل (عوض) است. للحکم بر نفع طرف و… در این هدایا هم هست، پس آن ها حرامند.

 

تفاوت رشوه با جعل

 

فرق رشوه و جعل ، که از این حکم یا هر کدام بگیرند، بنا بر قول جوازش، برخی گفته اند که فرض از رشوه آن است که حکم برای بخشنده بکند بخصومه. خواه بر حق باشد یا بر باطل و اما غرض از جعل همان حکم کردن است بر وجه معتبر؛ خواه برای دهنده آن باشد یا از برای آن دیگر، چه این عمل تهمت نمی باشد برخلاف رشوه.

 

ابهامات در این زمینه

 

1. سوال مطرح شده این است آیا ارتشاء و رشاء یک جرم واحد و مشمول عنوان رشوه هستند یا دو جرم متفاوت و متعددند؟

اگرجرم واحدی باشند اقتضاء دارد که ‌به این نظر قائل شویم که در این جرم دو فاعل اصلی وجود دارد که بنابر قاعده، مجازات آن ها باید مثل هم باشد و هر گونه تبرئه کننده موضوعی ( عوامل موجهه جرم) که پدید آمد وصف مجرمانه را از عمل هر دو می زداید. بر این اساس راشی و مرتشی دو طرف یک جرم هستند که اقدام آن ها از دو عنصر پرداخت و دریافت (پذیرش ) تشکیل شده که تحقق رشوه منوط به تحقق دو عنصر مذکور است.

 

به عبارت دیگر رشوه تام الاجزاء مبتنی بر توافق اراده دو شخص است ، یکی صاحب کار که هدیه یا جایزه ای را به کارمند می پردازد تا او را به انجام یکی از وظایفش یا ترک یکی از آن ها وادار کند و دیگری کارگزار که هدیه یا جایزه را می پذیرد و با شغل خود تجارت می‌کند، هدیه دادن از طرف راشی و پذیرفتن از جانب رشوه خوار، ارتشاء است. بر این اساس رشوه جرم واحدی است که مستلزم وجود دو شخص است و لذا مجازات آن ها هم باید مساوی باشد. لازمه این نظر آن است که بگوییم رشوه ماهیت بسیط دارد و راشی و مرتشی فاعل اصل واحدند یا کارگزاری که شغل فروشی می‌کند (مرتشی) فاعل اصلی و راشی به دلیل تشویق مرتشی و توافق با او شریک محسوب می شود. در این صورت، شروع به رشوه فقط در حال عدم قبول وعده یا نگرفتن هدیه و جایزه تحقق پیدا می‌کند. ممکن است راشی را معاون جرم بدانیم که در این صورت مجازات او ‌بر اساس قاعده معاونت در جرم تعیین می شود که با فاعل اصلی (مرتشی) یکسان نیست ، اما در هر دو حالت مذکور، تأثیر علل تبرئه کننده موضوعی (علل موجهه) در هر دو یکسان است؛ یعنی در شرایطی که عمل فاعل اصلی جرم به حساب نیاید، اقدام شریک یا معاون او هم واجد وصف مجرمانه نخواهد بود.

 

در مقابل نظر دیگری وجود دارد که معتقد است رشوه مشتمل بر دو جرم جدا از هم است، یکی جرم رشاء و دیگری جرم ارتشاء. معنای این تفکیک آن است که هر یک از این دو جرم بدون نیاز به اثبات وجود هر رابطه ای میان آن ها و مستقل از یکدیگر، خواه از حیث اوصاف جرم و خواه از نظر مجازات، مستحق مجازات است فعل راشی مشارکت در عمل مرتشی محسوب نمی شود، بلکه یک جرم مستقل است و مجازات او نیازمند به مجازات مرتشی نیست و شروع به جرم در هر یک از آن ها ب طور مستقل بررسی می شود. مجرد وعده یا پرداخت چیزی از طرف راشی، در حالی که به دلیل عامل خارجی مورد پذیرش کارگزار واقع نمی شود، شروع به جرم ارتشاء است. همچنین ممکن است نسبت به کارمند شروع به ارتشاء واقع شود. ولی وعده یا پرداختی از طرف راشی وجود نداشته باشد.

 

در نظریه اخیر، بررسی ارکان و عناصر تشکیل دهنده هر جرم و مسئولیت هر یک از مرتکبان به طور مستقل انجام می شود.

 

از نظر قوانین مشاهده می شود قانون‌گذار فرانسه در قانون مجازات قدیم برای هر یک از جرایم مذکور احکام خاصی وضع ‌کرده‌است. مجازات رشوه گیرنده در ماده ۱۷۷ ،۱۷۸،۱۸۳ تا ۱۸۱ و مجازات رشوه دهنده در ماده ۱۷۹ و ۱۸۰ پیش‌بینی شده بود که حاکی از آن است که قانون‌گذار فرانسه نظریه انفکاک را پذیرفته بود. با این که قانون مذکور برای هر دو جرم یک مجازات تعیین کرده ، بعضی از مفسران قانون مجازات فرانسه از جمله گارو ،شوو، هیلی ، بلانش و گارسون از نحوه نگارش قانون چنین برداشت کرده‌اند که قانون‌گذار خواسته است عمل راشی و مرتشی را دو جرم مستقل محسوب کند؛ هرچند عده دیگری این روش را مورد انتقاد قرار داده و گفته اند که با منطق و اصول حقوقی همخوانی ندارد. ایشان معتقدند کسی که پیشنهاد رشوه می‌دهد و آن کس که آن را می‌گیرد دو طرف یک جرم هستند و لذا باید مجازات واحدی داشته باشند؛ زیرا کاری که هر دو در ارتکابش شریک بوده اند از دو عنصر پیشنهاد و پذیرش تشکیل شده است و رشوه تام واقع نمی شود ، مگر پیشنهاد پذیرفته شود.

 

به نظر می‌رسد ماده ۱۱ـ۴۳۲ قانون فرانسه مصوب سال ۱۹۹۲ که ذیل عنوان ارتشاء آورده است: (( درخواست یا قبول مستقیم یا غیر مستقیم هر گونه پیشنهاد… توسط مقامات دولتی مأمور خدمات عمومی یا نمایندگان منتخب مردم بدون اینکه چنین اختیاری داشته باشند،مستوجب حبس و جزای نقدی است.^۲))۵

 

ماده ۱ـ۴۳۳ که ذیل ارتشاء آورده است ((ارائه مستقیم یا غیر مستقیم هر گونه پیشنهاد ،وعده…. به مقامات دولتی مأمور خدمات عمومی یا نمایندگان منتخب مردم بدون اینکه چنین حقی برای شخصی وجود داشته باشد مستوجب حبس و جزای نقدی است.

 

آثار فردی رشوه

 

قساوت و سنگدلی

 

بسیار اتفاق می افتد که انسان از یک بار اقرار یا دو شاهد و سه شاهد، علم و اطمینان به وقوع زنا پیدا می‌کند اما جایز نیست به اجرای حد دست بزند مثلاً؛ چه کسی است که از گفته یک زن حامله که اصرار دارد مرتکب زنا شده و از ترس عذاب الهی به علی(ع) روی آورده، تا تطهیر شود، علم به زنا پیدا نکند؟ در حالی که این اقرار منجر به اجرای حد نشد تا آن که خود چهار بار اقرار کرد در حالی که حضرت نمی خواستند که او اقرار کند (حر عاملی،وسایل الشیعه ج ۱۸ص۳۷۸). مؤید این مطلب است که پیامبر ‌در مورد ملاعنه نقل شده که فرمود: اگر می خواستم بدون بینه رجم کنم، آن زن را رجم می کردم

 

یکی از ایراداتی که بر حکم به علم قاضی گرفته شده، این است که ‌در مورد فرجام خواهی، بینه و یمین در قاضی دیگری باید مورد بررسی قرار دهد. او می‌تواند بر اساس بینه و یمین حکم کند اما ‌در مورد علم شخصی قاضی اول، چنین حکمی برای قاضی تجدید نظر به اثبات نمی رسد، مگر کسی فرجام خواهی را مردود بداند در حالی که اجماعی بر این مطلب وجود ندارد^[۳] هر چند محقق حلی آن را جایز شمرده است. محقق آشتیانی نیز معتقد است که باید ‌به این شکایت رسیدگی شود و وجهی بر رد آن نیست، پس با همان ادله ای که بر وجوب توجه به شکایات دلالت داشت، باید ‌به این شکایت هم رسیدگی شود. حتی اگر جواز قضا به علم، بنابر بر این آیات و روایات اثبات شود باز هم معنایش این نیست که دیگری نمی تواند مجدداً به آن پرونده رسیدگی کند گو این رویه کنونی دادگاه ها نیز بر پذیرش تجدید نظر است. ‌بنابرین‏ دلیلی بر جواز استناد قاضی به علم شخصی، وجود ندارد مگر آن علمی که با قرینه های واضح و روشن بهعلم نوعی برگردد و بتواند در دادگاه برای دیگران ایجاد علم کند (هاشمی شاهرودی،علم قاضی،‌فصل‌نامه فقه اها بیت،ص ۱۰۹). به بیانی دیگر، در صورتی که علم قاضی در امور سکلی مطلق و نامحدود به حد و مرزی باشد، بایستی اگر قاضی – با هر ملاک یا حتی بدون ملاک نیز – ادعای علم کرد، علم او حجت شناخته شود و فی المثل در این صورت، بایستی محکمه تجدید نظر یا اعتراض به حکم و یا ابطال آن بی معنا گردد.

 

این فرض علاوه بر این که راه را برای جور و فساد قاضی باز می‌گذارد و سایه نظارت و مراقبت را از سر او بر می‌دارد، بر خلاف نصوص و فتاوایی است که به قاضی دیگر در برخی موارد، حق بررسی و احیاناً ابطال حکم قاضی سابق را می‌دهد. اگر علم معتبر قاضی علم نوعی نباشد، قاضی دوم راهی برای کشف خطای او نخواهد داشت. برخی از فقها در اینجا به اصالت الصحه یا حسن الظن بالحاکم و حتی به اصالت العداله متوسل شده اند ولی اصالت العداله در صورتی است که یک اصل موضوعی در بین نباشد در حالی که حسب ادله موجود، چنین اصلی مسلم نیست، و اصالت الصحه نیز علی المبنی و علی الاصول ناضر ‌به این گونه موارد نیست(العراقی،ضیاالدین،کتاب القضا،ص۲۳۰)

 

1. نگرانی از اقرار گرفتن دادرسی در معرض اتهام و امکان سو استفاده از قدرت.

در وایت صحیحه ابان بن عثمان، عمل به علم شخصی برای این که قاضی را در موضع تهمت قرار می‌دهد برداشته شده است. متن روایت چنین است: امام صادق(ع) از کتاب علی (ع) نقل می‌کنند که: پیامبری ‌در مورد قضاوت به خدا شکایت و عرض کرد: چگونه چیزی را که چشم ندیده ام و. با گوش نشنیده ام، قضاوت کنم؟ وحی شد: با بینات و قسم به نام من. آن حضرت در ادامه می فرمایند: داود(ع) به خدا عرض کرد: پروردگارا حق را همان طور که پیش توست به من نشان ده تا بر اساس آن قضاوت کنم. خطاب رسید: تو نمی توانی. پس اصرار کرد تا اینکه چنین شد. آنگاه مردی در نزد او از کسی شکایت کرد و گفت: این مرد مالم را گرفته است. پس خداوند به داود وحی کرد که این شاکی پدر مشتکی عنه را کشته و مالش را گرفته است. لذا داود دستور داد شاکی را کشتند و اموالش را به مشتکی عنه دادند. مردم از این حکم تعجب کردند و حرف هایی بین آن ها شایع شد تا به گوش داود رسید و از آن سخنان ناراحت شد. آنگاه از خدا خواست تا آن حالت از او گرفته شود و چنین شد. سپس به او وحی فرمود: بین مردم با بینات حکم کن و آنان را به نام من قسم بده.(سبزواری،سید عبدالاعلی،مهذب الاحکام،ص۷۰)

 

همان طور که ملاحضه شد شخصیتی مانند داود نبی (ع) وقتی متهم می شود و نمی تواند یا صحیح نمی داند که همچنان در موضوع تهمت بماند و مامور می شود بر اساس بینه و قسم داوری کند، آیا مجاز است دیگران که در آن موقعیت نیستند به علم خود حکم کنند و خود و نظام راسلامی را در موضع تهمت و عدم مشروعیت قرار دهند؟!

 

آری، اگر علم قاضی از راه های متعارف و قابل ارائه به دیگران باشد، برای احقاق حق مظلوم حجت خواهد بود و مشکلی برای دستگاه قضا به وجود نخواهد آورد ولی در غیر این صورت شایسته نیست که قدرتی لجام گسیخته و بی نظارت را به قاضی سپرد و ‌به این دل خوش کرد که دادرس دلیل واقعی را در درون نهان داد. اعتقاد قاضی فصل خصومت نمی کند، حکم اوست که تمیز حق می‌دهد. این حکم باید مستدل باشد تا مقام های ناظر و دو طرف دعوا بدانند که قاضی با بی طرفی و از راه متعارف و به حکم منطق به سوی واقع رهبری شدهخ است. از همین روست که شیخ طوسی(ره) عمل به علم را موجب اتهام قاضی دانسته است. گرچه برخی ‌به این دلیل پاسخ داده ادن که: این دلیل مجرد استحسان و کلیت آن نیز ممنوع است زیرا گاهی تهمت با وجود بینه و نشستن در منصب قضا نیز به وجود می‌آید (نجفی،محمد حسن،جواهرالکلام،ج۴۰ ص۹۱). در عین حال این تفاوت وجود دارد که اگر مرجع رسیدگی کننده بخواهد سیر پرونده را بررسی کند در موردی که با ادله و شواهد محسوس حکم شده باشد، آن تهمت بر طرف می شود اما ‌در مورد حکم مستند به علم قاضی همچنان این شبهه باقی می ماند. افزون بر این که استناد به علم قاضی، او را در مقام خصم و محکوم علیه قرار می‌دهد و به محکوم حق اعتراض و آوردن دلیل مخالف آن را می‌دهد. به همین جهت، برخی از مولفان استناد به علم قاضی را با بی طرفی او در دعوا قابل جمع نمی دانند ومنع قاضی را از لو.ازم حق طرف دعوا در دفاع از خود و اراده دلیل می شمارند (السنهوری،عبد الرزاق احمد ج۲ ص۲۷ به بعد).

 

ب: بررسی علم قاضی در فقه شافعی

 

۲-۳ قضاوت و داوری

 

۲-۳-۱ تعریف قضا :

 

قضا در لغت دارای معانی متعددی است از جمله :

 

1. 1. حکم : گفته می شود : ((قضَی قضاءَ )) یعنی حکم را صادر کرد . خداوند متعال می فرماید (( و پروردگار تو را مقرر کرده که جز او را نپرستید و به پدر و مادر خود احسان کنید ))

 

1. 1. فراغت و به اتمام رساندن چیزی : گفته می شود قضای حاجت کرد و از آن فارغ شد .

 

1. پرداخت کردن به اتمام رساندن ( فقه منهجی ، مصطفی البغا و مصطفی الخن ج ۴ ص ۲۱۶ )

۲-۳-۲ دلیل مشروعیت قضاوت :

 

قضاوت در اسلام مشروع و پسندیده است دلیل مشروعیت آن قرآن، سنت اجماع و عقل است (فقه منهجی ، مصطفی البغا و مصطفی الخن ج ۴ ص ۲۱۸ ) .

 

قرآن : آیات زیادی در این مورد وارد شده است خداوند متعال می فرماید :